Poniższe uwagi na temat praktycznych zasad stosowania przepisów specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy stanowią nasz wkład w ogólnopolski ruch pomocy ukraińskim uchodźcom. Sporządzane są zgodnie z naszą najlepszą wiedzą i po konsultacji dostępnych źródeł oraz rozmowach z właściwymi organami. Zastrzegamy jednak, że nie mają one charakteru porady prawnej i nie ponosimy odpowiedzialności za zastosowanie się do nich przez jakąkolwiek osobę. Obecna sytuacja jest bardzo dynamiczna, a życie szybko weryfikuje nowo wprowadzone przepisy. Szybko okazuje się, że pojawiają się luki, o co zresztą trudno mieć do kogokolwiek pretensje. Należy również pamiętać, że interpretacja przepisów, która wydaje się być aktualna na dziś okazuje się często niezgodna z późniejszą praktyką urzędniczą lub orzeczniczą. Szczególnie w przypadku przepisów tworzonych doraźnie, na kolanie.
- A co, jeśli obywatel Ukrainy, który przekroczył bezpośrednio z Ukrainy granicę z RP po wybuchu wojny nie ma w paszporcie pieczątki polskiej Straży Granicznej? [stan na 16.03.2022]
W związku z pojawiającymi się pytaniami i dynamicznie zmieniającą się sytuacją, w tym w związku z weryfikacją specustawy przez rzeczywistość, niniejszym wskazujemy na reguły stosowania specustawy w praktyce odnośnie do legalizacji pobytu obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez rejestracji przez Straż Graniczną.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583), w przypadku gdy wjazd obywatela Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, Komendant Główny Straży Granicznej rejestruje pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na jego wniosek, o którym mowa w art. 4 ust. 1.
Niezależnie od specustawy, w celu minimalizacji kolejek w punktach legalizujących pobyt uchodźców na terenie RP, od dnia 14 marca 2022 r. Straż Graniczna nie przyjmuje już jednak ani nie wykonuje rejestracji uchodźców.
Wniosek wskazany w art. 4 ust. 1 specustawy celem rejestracji uchodźcy, zgodnie z art. 3 ust. 2, należy złożyć w terminie do 60 dni od dnia wjazdu na teren RP bezpośrednio do urzędu miasta (właściwego organu gminy), z pominięciem Komendanta Głównego Straży Granicznej. Na podstawie tego wniosku jednocześnie zostanie nadany uchodźcy numer PESEL.
W praktyce, w przypadku bowiem gdy wjazd obywatela Ukrainy na terytorium RP nie został zarejestrowany podczas kontroli granicznej, jego pobyt w Polsce będzie rejestrowany po złożeniu w organie gminy wniosku o nadanie numeru PESEL − z pominięciem wnioskowania o rejestrację pobytu do Komendanta Głównego Straży Granicznej.
Wzór takiego wniosku udostępniony przez Ministra Cyfryzacji w dwóch wersjach językowych dostępny jest pod następującym linkiem:
UKRAINIAN VERSION:
У зв’язку з появою запитань і постійними змінами ситуації, у тому числі у зв’язку з початком дії спецзакону, розповідаємо про правила застосування спецзакону на практиці в контексті легалізації перебування громадян України, які перетнули кордон Республіки Польща без реєстрації Прикордонною вартою РП.
Відповідно до п. 1 ст. 3 Закону від 12 березня 2022 р. про допомогу громадянам України у зв’язку зі збройним конфліктом на території цієї держави (Вісник законодавства «Дзеннік Устав» 2022 р., позиція 583), у випадку, якщо в’їзд громадянина України, вказаний у п. 1 ст. 1, на територію Республіки Польща не був зареєстрований комендантом відділення Прикордонної варти РП під час прикордонного контролю, Головний комендант Прикордонної варти реєструє перебування громадянина України на території Республіки Польща на підставі його заяви, про яку йдеться в п. 1 ст. 4.
Незалежно від спецзакону, для мінімізації черг у пунктах, де здійснюється легалізація перебування біженців на території РП, з 14 березня 2022 р. Прикордонна варта вже не приймає і не проводить реєстрацію біженців.
Заяву, вказану в п. 1 ст. 4 спецзакону, з метою реєстрації біженця відповідно до п. 2 ст. 3 слід подати протягом 60 днів з моменту в’їзду на територію РП безпосередньо в мерію чи відповідний орган гміни, не звертаючись уже до Головного коменданта Прикордонної варти РП. На підставі такої заяви біженець отримає також номер PESEL.
На практиці, у випадку, якщо в’їзд громадянина України на територію РП не був зареєстрований під час прикордонного контролю, його перебування в Польщі реєструватиметься після подання в орган гміни заяви про тримання номера PESEL − без необхідності подання заяви про реєстрацію перебування Головному коменданту Прикордонної варти РП.
Зразок такої заяви, наданий Міністром цифровізації у двох мовних варіантах, доступний за посиланням:
ENGLISH VERSION:
Considering the arising questions and dynamically changing situation, including with regard to the effectiveness of the Special Act in reality, we hereby point out the rules of application of the Special Act in practice regarding the legalization of the stay of Ukrainian citizens who entered the territory of the Republic of Poland without being registered by the Border Guard.
Pursuant to Article 3(1) of the Act of 12 March 2022 on Assistance to citizens of Ukraine in connection with the armed conflict on the territory of that country (Journal of Laws of 2022, item 583), in the case when the entry of a Ukrainian citizen into the territory of the Republic of Poland, as referred to in Article 1(1), has not been recorded by the commanding officer of the Border Guard during the border control, the Chief Commander of the Border Guard shall register the stay of the citizen of Ukraine on the territory of the Republic of Poland upon their application referred to in Article 4(1).
Notwithstanding the Special Act, in order to minimize queues at checkpoints legalizing the stay of refugees in the territory of the Republic of Poland, as of 14 March 2022, the Border Guard will no longer accept or carry out the registration of refugees.
The application indicated in Article 4(1) of the Special Act with regard to the refugee registration, pursuant to Article 3(2), should be submitted within 60 days from the date of entry into the territory of the Republic of Poland directly to the municipal office (competent municipality authority), bypassing the Chief Commander of the Border Guard. Based on the application, the refugee will also be given a PESEL (Personal ID) number.
In practice, if the Ukrainian citizen’s entry into the territory of the Republic of Poland was not recorded during the border control, their stay in Poland will be registered upon submitting an application for a PESEL number to the municipal authority − without submitting an application for registration of stay to the Chief Commander of the Border Guard.
A template of such an application provided by the Minister of Digitization in two language versions is available at the following link:
2. A co z Ukraińcami, którzy przekroczyli granicę polsko-słowacką (nie bezpośrednio polsko-ukraińską)? Czy ta specustawa dotyczy ich tak samo? [stan na 16.03.2022] [UWAGA! Zasady opisane w tym punkcie mogą ulec zmianie w najbliższych dniach. Trwają prace nad nowelizacją specustawy w tym zakresie.]
