Kim jest tłumacz przysięgły? To zawód zaufania publicznego, funkcjonujący w oparciu o przepisy ustawy z dnia 25 listopada 2004 roku o zawodzie tłumacza przysięgłego. W ustawie brak jest jednak definicji legalnej „tłumacza przysięgłego”, wobec czego Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych (TEPIS) podjęło próbę uzupełnienia tej luki. Zadanie powierzono Wojciechowi Wołoszykowi.  

Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (UZTP) stworzyła nowy zawód, a tłumacz przysięgły ustanowiony według procedury obowiązującej w tej ustawie nie jest już instytucją prawa sądowego procesowego (por. wyrok NSA z dnia 13 listopada 2007 r., II GSK 208/07; wyrok NSA z dnia 5 kwietnia 2006 r., II GSK 17/06). Przed wejściem w życie UZTP co do zawodu tłumacza przysięgłego nie było przepisów dotychczasowych. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 czerwca 1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych (Dz.U.1987.18.112 z dnia 23 czerwca 1987 r.) nie określało bowiem warunków i trybu nabywania prawa wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, lecz tryb ustanowienia tłumaczy przysięgłych dla potrzeb postępowań sądowych. Z dniem wejścia w życie UZTP zawód tłumacza przysięgłego stał się samodzielnym zawodem regulowanym ustawą.

Wykonywanie zawodu tłumacza przysięgłego polega na wykonywaniu czynności określonych w art. 13 UZTP. Artykuł 13 ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego zawiera zamknięty katalog czynności, do wykonywania których uprawniony jest taki tłumacz. Brzmienie art. 13 UZTP umożliwia wprawdzie osobie wykonującej zawód tłumacza przysięgłego dokonywanie innych rodzajów tłumaczeń, nie będą to jednak tłumaczenia „autoryzowane” przez państwo i w konsekwencji tłumacz nie będzie miał prawa posługiwać się do ich poświadczenia pieczęcią tłumacza przysięgłego i nie będą one posiadały statusu tłumaczenia poświadczonego w rozumieniu UZTP.

W ramach wykonywania swojego zawodu w granicach określonych ustawą tłumacz przysięgły ma przede wszystkim prawo sporządzania i poświadczania tłumaczeń z języka obcego na język polski, z języka polskiego na język obcy, a także do sprawdzania i poświadczania tłumaczeń w tym zakresie, sporządzonych przez inne osoby. Tłumacz przysięgły ma prawo co do zasady dokonywać tłumaczeń wszelkich dokumentów i pism, przy czym tłumaczenia mogą być dokonywane przez tłumacza przysięgłego w zakresie języka(ów), do których tłumacz przysięgły posiada uprawnienie do wykonywania zawodu i został wpisany na listę tłumaczy danego języka prowadzoną przez Ministra Sprawiedliwości. Tłumacz przysięgły, mający uprawnienia do dokonywania tłumaczeń w zakresie dwóch (lub większej liczby) języków obcych, nie ma prawa dokonywania bezpośredniego tłumaczenia poświadczonego między tymi językami.

Szerzej ścieżkę dojścia do zawodu tłumacza przysięgłego, jego prawa i obowiązki, wynagrodzenie omówiono w artykule autorstwa Wojciecha Wołoszyka opublikowanym na stronie Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych (TEPIS).