Jak maksymalnie wykorzystać potencjał naszego głosu w wystąpieniach publicznych?

Autor: dr Hanna Wiczanowska

Pomimo, że wszyscy przemawiamy publicznie, niewielu z nas w pełni zdaje sobie sprawę z potencjału, który niesie ze sobą nasz głos. Cytując opinię Wendy LeBorgne, nasz głos można porównać do odcisków palców lub też cech charakterystycznych twarzy, gdyż wskazuje on na autentycznych nas. W swoim przemówieniu pt. „Vocal Branding Beyond Words” prezentuje ona opinię, że to właśnie nasz głos stanowi najistotniejszy element w budowaniu naszej marki osobistej. To, jak operujemy głosem w znaczący sposób wpływa bowiem na sposób, w jaki postrzegają nas inni.

Z tą opinią zgadzam się częściowo. Pomimo ogromnego znaczenia pracy głosem dla skuteczności wystąpienia publicznego, nie jest on jego najważniejszym elementem. Co więcej, prawidłowość oraz skuteczność użycia głosu zależeć będzie od wielu innych elementów naszego wystąpienia publicznego. I tu dochodzimy do sedna: głównym problemem jest bowiem fakt, że wielu mówców publicznych, chcąc poprawić pracę głosem, sięga jedynie po cechy samego głosu, a zatem: natężenie, ton i tembr głosu czy tempo mówienia. Wszystkie te właściwości mają wpływ na odbiór naszego przemówienia, lecz nie są one wystarczające.

Co zatem jeszcze możemy zrobić, aby zmaksymalizować potencjał naszego głosu?

Wyjaśnienie tej kwestii wymaga rozróżnienia perspektyw: mówcy oraz słuchacza/audytorium. Często, przygotowując nasze wystąpienia publiczne automatycznie zadajemy sobie pytanie „dlaczego?”, wskazujące na naszą osobistą motywację oraz korzyści dla nas samych. Równie często zapominamy jednak o zadaniu sobie pytania „po co?”, obrazującego wartość, jaką z danego przemówienia wyniesie nasz słuchacz/nasza widownia. Pytanie „po co?” odnosi się zatem do problemu naszego audytorium w obszarze, o którym mówimy oraz proponowanego przez nas rozwiązania stanowiącego realną wartość dla widowni. Od tego, na ile rzetelnie odpowiemy na to pytanie, zależy zatem skuteczność naszego wystąpienia.

Wyznaczenie celu naszego wystąpienia przebiega w sposób dwuetapowy. Pierwszym krokiem jest zawsze zdefiniowanie celu ogólnego, czyli charakteru naszego wystąpienia. Wyróżniamy cztery cele ogólne wystąpień publicznych:

  • Informacyjny – widownia zyska nową i użyteczną wiedzę,
  • Perswazyjny – widownia zostanie przekonana do korzystnego dla niej działania,
  • Inspiracyjny – widownia zostanie uświadomiona co do słuszności jakiejś idei,
  • Rozrywkowy – widownia poczuje konkretną emocję.

Drugim etapem jest natomiast zdefiniowanie celu szczegółowego wystąpienia. Cel szczegółowy wystąpienia to odpowiedź na pytanie: „co zmieni się w życiu mojej widowni po zakończeniu mojego przemówienia?” Warto także podkreślić, że istnieje zasada: jedno wystąpienie publiczne – jeden cel.

Dlaczego cel przemówienia jest tak istotny?

Najkrócej mówiąc: to cel wystąpienia determinuje prawidłowość użycia pozostałych jego elementów. Ich zadaniem jest bowiem wzmacnianie celu. Zależności te wykorzystywane są w narzędziu zwanym piramidą przemówień. Określa ono cztery poziomy składające się na każde wystąpienie publiczne, tj.: cel i analiza potrzeb widowni, argumentacja, struktura oraz elementy wspierające przekaz. Warstwy te zostały wymienione w kolejności od dołu do góry naszej piramidy. Warstwy, które są na dole determinują użycie tych znajdujących się nad nimi. Im wyżej dana warstwa znajduje się w piramidzie, tym przez większą liczbę innych warstw jest ona determinowana. Z piramidy wynika zatem, że warstwa „elementów wspierających” jest determinowana nie tylko przez cel i analizę potrzeb widowni, lecz także argumentację oraz strukturę.

Do warstwy elementów wspierających należy zaliczyć m.in..: język, mowę ciała (gestykulacja, ruch sceniczny, postawa, mimika itp.), operowanie głosem oraz pomoce wizualne (prezentacje, slajdy, rekwizyty, grafiki). Z piramidy zatem wynika, że prawidłowość użycia naszego głosu będzie zależeć od celu oraz analizy potrzeb konkretnego audytorium, lecz także od argumentacji i struktury. Tendencja ta jest łatwa do zobrazowania: gdy chcemy podkreślić istotny moment wystąpienia, mówimy ciszej, odpowiednio akcentujemy lub oddzielamy go pauzą. Jeżeli wyrażamy emocje, możemy odpowiednio zagrać intonacją: np. wznoszącą dla radości, zaś opadającą dla smutku lub rozczarowania. Z kolei pauzy pozwalają nam czytelnie zaznaczać przejścia w ramach struktury wystąpienia. Już na tych prostych przykładach widać zatem, że każde wystąpienie publiczne to system naczyń połączonych, w których użycie jednego elementu determinuje zastosowanie innych. Zależności te w znaczący sposób kształtują skuteczność naszych wystąpień.

W jaki sposób wpływa to na pracę tłumacza ustnego?

Pozornie mogłoby wydawać się, że w swojej codziennej pracy tłumacze nie potrzebują tych zależności. Nie oni przecież są autorami oryginalnego wystąpienia i nie oni określają wartość, którą uzyska audytorium docelowe. Nie należy jednak zapominać, że tłumaczone przemówienie (a zatem także jego cel!) dociera do audytorium właśnie dzięki pracy tłumacza. Zatem to, czy widownia faktycznie dostrzeże w wystąpieniu wartość dla siebie oraz jak tę wartość zrozumie (nie tylko na poziomie językowym) w dużej mierze zależy właśnie od pracy tłumacza ustnego. Oczywiście, pomijam tutaj skrajny przypadek, w którym, to przemówienie w swoim oryginalnym brzmieniu jest pozbawione wartości dla widowni lub dla niej nieinteresujące. Niekiedy jednak zdarza się tak, że na poziomie oryginalnego tekstu przemówienia wartość ta jest dla widowni klarowna, jednak „zagubi się” ona w procesie tłumaczenia ustnego. Z pewnością różnice językowe, a niekiedy także społeczno-kulturowe nie ułatwiają zadania w postaci przekazania widowni wartości pochodzącej od mówcy, lecz tym większa odpowiedzialność stoi przed tłumaczem, aby wartość tę z przemówienia wydobyć i odpowiednio przekazać. Również za pomocą własnego głosu.

Parafrazując słowa Kindry Hall, najważniejszym zadaniem każdego przemówienia jest zmniejszenie luki oraz zbudowanie mostu pomiędzy mówcą a widownią. Bez wątpienia, w przypadku bariery językowej, ogromną rolę w tym procesie odgrywa tłumacz ustny. Stąd jeszcze jedna istotna funkcja naszego głosu. Głos stanowi instrument determinujący naszą wiarygodność, zwłaszcza autentyczność oraz stosunek do audytorium. W celu wyjaśnienia, jak powinniśmy posługiwać się swoim głosem, Julian Treasure używa akronimu HAIL. Składają się na niego: honesty (szczerość), authenticity (autentyczność), integrity (uczciwość) oraz love (w tym kontekście jako przyjazny stosunek do widowni). Z twierdzenia Treasure wynika zatem, że użycie głosu wpływa na coś znacznie więcej niż nasza autentyczność, lecz przede wszystkim głos, jakim mówimy, odzwierciedla nasz stosunek do widowni i jej potrzeb. To słysząc nasz głos, widownia decyduje, czy może się z nami utożsamić oraz czy warto nam zaufać.

Powracając do opinii Wendy LeBorgne, że głos to najważniejszy element naszej marki osobistej, należy wskazać, że pełni on niebagatelną rolę w budowaniu mostów z naszym audytorium. Jednak, aby w pełni wykorzystać potencjał naszego głosu, powinien on przede wszystkim wspierać: cel naszego wystąpienia, więź z audytorium oraz autentyczność mówcy. Dlatego też, w pracy z głosem chodzi o coś znacznie więcej niż sam głos.

 

Przydatne źródła:

Hall K., Potęga opowieści, czyli jak opowiadać historie, by zdobyć klientów, wpłynąć na słuchaczy i wypromować swoją markę, Chełmiec 2021, Wydawnictwo Aktywa (tłumaczenie A. Laskowska)

Le Borgne W., Vocal branding beyond words: How your voice shapes your communication image?, Wystąpienie podczas TEDxUCincinnati 2018, dostęp: https://www.ted.com/talks/wendy_leborgne_vocal_branding_beyond_words_how_your_voice_shapes_your_communication_image

Treasure J., How to speak so that people want to listen?, Wystąpienie podczas TEDGlobal 2013, dostęp: https://www.ted.com/talks/julian_treasure_how_to_speak_so_that_people_want_to_listen?language=pl

 

________________________________________________________________________________________________

Jeśli zainteresował Cię temat wystąpień publicznych w kontekście pracy tłumacza ustnego konferencyjnego i tłumacza ustnego przysięgłego to zapraszamy na szkolenie „WYSTĄPIENIA PUBLICZNE DLA TŁUMACZY USTNYCH”, które poprowadzi dr Hanna Wiczanowska w ramach programu #IURIDICOMasterClass.

Szkolenie to jest kierowane jest do tłumaczy przysięgłych prowadzących działalność w zakresie tłumaczeń ustnych osób zamierzających w przyszłości podchodzić do egzaminu na tłumacza przysięgłego oraz rozwijać swoją karierę w kierunku tłumaczeń ustnych dla instytucji lub osób prywatnych. Powstało ono z myślą o osobach mających świadomość potencjału swojego głosu jako narzędzia skutecznych tłumaczeń ustnych oraz dążących do rozwoju w zakresie operowania głosem, zwłaszcza pod kątem: głośności, tempa mówienia, stosowania pauz i emfaz, tonu i tembru głosu oraz intonacji i modulacji.

Jednocześnie, zaproszenie na szkolenie adresowane jest do osób chcących podejść do wystąpień publicznych w sposób kompleksowy, a zatem rozumiejących, że samo operowanie głosem nie jest wystarczające dla efektywnego tłumaczenia ustnego. Szkolenie opiera się bowiem o pracę metodą piramidy przemówień, polegającą na zrozumieniu zależności pomiędzy różnymi elementami przemówienia i odpowiednim ich wykorzystaniu.

Więcej szczegółów już wkrótce. Chcesz być na bieżąco z naszą ofertą szkoleniową? Zapraszamy do zapisów na nasz newsletter.