W dniu 27 marca 2018 roku zostało podpisane porozumienie pod patronatem rzecznika praw obywatelskich dotyczące tłumaczenia na język polski wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) w Strasburgu. Porozumienie w tej sprawie podpisali: rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar, przedstawiciele Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Izby Radców Prawnych, Instytutu Nauk Prawnych PAN oraz siedmiu kancelarii prawnych.

Obecnie znana jest już lista 37 wyroków, które zostaną przetłumaczone w ramach realizacji porozumienia w roku 2017.

Jako, że uczestniczymy w tym przedsięwzięciu we współpracy z Agnieszką Hein wykonując znaczącą część tłumaczeń i koordynując projekt pod względem terminologicznym i weryfikacji, będziemy publikować na tej stronie wszystkie tłumaczenia oraz ciekawostki terminologiczne i merytoryczne.

Listę wyroków oraz ich skrócone opis przygotowała rada programowa porozumienia.

Poniżej lista wyroków ETPCz objętych pierwszą fazą projektu:

  1. Pozbawienie obywatelstwa w kontekście migracji – wyrok w sprawie Ramadan przeciwko Malcie z dn. 21 czerwca 2016 r., skarga nr 76136/12. Skarżący, obywatel Egiptu, zawarł małżeństwo z obywatelką Malty, nabywając tym samym obywatelstwo maltańskie i tracąc obywatelstwo egipskie. Następnie, decyzją miejscowych sądów, wykonaną przez Ministra Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, obywatelstwo to mu odebrano, uznając, że małżeństwo zawarte zostało wyłącznie z chęci uzyskania go. ETPCz wskazuje w wyroku powiazania pomiędzy utratą obywatelstwa/statusem bezpaństwowca a art. 8 Konwencji i ochroną prawa do prywatności i życia prywatnego, ale co interesujące w wyroku tym nie stwierdza naruszenia, opierając się m.in. na fakcie, że skarżący nie został z Malty wydalony a swoim niewłaściwym zachowaniem sam przyczynił się do sytuacji, w której się znalazł.
  2. Prawo do domowego porodu – wyrok Wielkiej Izby w sprawie Dubská i Krejzová przeciwko Czechom z dn. 15 listopada 2016 r., skarga nr 28859/11 i 28473/12 Skargę złożyły dwie kobiety, które chcąc, aby przy porodzie domowym asystowały im tylko położne, zostały zmuszone do rodzenia w szpitalu. Podniesiono naruszenia art. 8. Wielka Izba ETPCz stwierdziła brak naruszenia, uznając bardzo szeroki margines swobody oceny państw i brak konsensusu co do kwestii porodów domowych.
  3. Odmowa uzyskania prawa pobytu ze względu na zakażenie wirusem HIV – wyrok w sprawie Novruk i in przeciwko Rosji z dn. 15 marca 2016 r., połączone skargi nr 31039/11, 48511/11, 76810/12, 14618/13 i 13817/14. Procedury uzyskania prawa pobytu stałego wymagały przeprowadzenia testów na HIV. Po wyniku pozytywnym, skarżącym odmówiono. ETPCz stwierdził naruszenie zakazu dyskryminacji w powiazaniu z art. 8.  Ważny fragment: „Given the overwhelming European and international consensus geared towards abolishing any outstanding restrictions on entry, stay and residence of people living with HIV, who constitute a particularly vulnerable group, the Court found that Russia had not advanced compelling reasons or any objective justification for their differential treatment for health reasons. The applicants had therefore been victims of discrimination on account of their health status.”
  4. Kontrolowanie i konfiskata wydatków partii opozycyjnej – Cumhuriyet Halk Partisi przeciwko Turcji, wyrok z dn. 26 kwietnia 2016 r., skarga nr 19920/13. Sprawa bardzo istotna w kontekście wolności zrzeszania się i zachowania standardów w sytuacji spotów politycznych, niezgodnych z prawem działań rządzących wobec opozycji. Stwierdzono naruszenie art. 11: „The Court stressed however that, having regard to the important role played by political parties in democratic societies, any legal regulations which might have the effect of interfering with their freedom of association, such as the inspection of their expenditure, had to be couched in terms that provided a reasonable indication as to how those provisions would be interpreted and applied.”
  5. Sprawa przymusowej wymiany obligacji państwowych, w celu redukcji długu publicznego Grecji w czasie kryzysu ekonomicznego – Mamatas i in. przeciwko Grecji, wyrok z dn. 21 lipca 2016 r., skargi nr 63066/14, 64297/14 i 66106/14. Skarżący twierdzili, że zabieg zmuszający ich do zmiany posiadanych obligacji na inne instrumenty finansowe, które nastąpiło na mocy specjalnie przyjętej ustawy, stanowiło de facto bezprawne pozbawienie ich własności. Trybunał nie stwierdził naruszenia art. 1 Protokołu Dodatkowego, wskazując m.in. na wyższy cel społeczny zachowania stabilności ekonomicznej państwa i na fakt, że skarżący nie doznali bardzo poważnego uszczerbku w ich majątkach.
  6. Sprawa dotycząca rozwiązania dwóch stowarzyszeń kibiców piłkarskich – „Les Authentiks” przeciwko Francji and „Supras Auteuil 91” przeciwko Francji, wyrok z dn. 27 października 2016 r., skargi nr 4696/11 i 4703/11. Na mocy decyzji sądów krajowych stowarzyszenia zostały rozwiązane ze względu na stosowaną przemoc, w wyniku której nastąpiła nawet śmierć jednej osoby. ETPCz stwierdził brak naruszenia wskazując na konieczność zastosowania takich środków (nazywając je jednocześnie drastycznymi) w społeczeństwie demokratycznym.
  7. Sprawa dotycząca stosowania środków inwigilacji przez ubezpieczyciela – Vukota-Bojic przeciwko Szwajcarii, wyrok z dn. 18 października 2016 r., skarga nr 61838/10. Podczas sporu ubezpieczyciela z poszkodowaną w wypadku samochodowym, po którym żądała ona wypłaty renty, ubezpieczyciel wynajął prywatnych detektywów do ustalenia prawdziwego stanu zdrowia skarżącej. Zgromadzony materiał został użyty w sądzie I na jego podstawie obniżono skarżącej uzyskaną kwotę odszkodowania. ETPCz stwierdził kategorycznie naruszenia art. 8 wobec skarżącej.
  8. Sprawa oskarżenia o zniesławienie wystosowanego przez Księcia Arabii Saudyskiej przeciwko telewizji emitującej program o oskarżeniach rodzin ofiar zamachu na WTC z 2001 r. – De Carolis i France Télévisions przeciwko Francji, wyrok z dn. 21 stycznia 2016 r., skarga nr 29313/10. Ważna sprawa dotycząca zakresu wolności słowa, status osoby publicznej w kontekście członka rodziny królewskiej oraz wolności mediów. Stwierdzono naruszenie art. 10.
  9. Sprawa Doroty Kani, skarżącej się na naruszenie art. 10 po skazaniu jej za zniesławienie, którego dopuściła się w materiale prasowym, Dorota Kania przeciwko Polsce, wyrok z dn. 19 lipca 2016 r., skarga nr 49132/11. W materiale prasowym, za który pozwana I skazana została red. Kania, postawiła ona oskarżenia o udział byłych osób zaangażowanych w komunistyczny aparat terroru w trwający nadal, po 1989 r., proceder przestępczości zorganizowanej. ETPCz nie dopatrzył się naruszenia praw skarżącej.
  10. Katastrofa samolotu wojskowego podczas pokazu lotniczego 27 lipca 2002 r. na lotnisku Sknyliv we Lwowie – Mikhno przeciwko Ukrainie, wyrok z dn. 1 września 2016 r., skarga nr 32514/12. Z opracowania Marka A. Nowickiego: „W skardze do Trybunału, z powołaniem się na art. 2, skarżące twierdziły m.in. że władze ukraińskie były odpowiedzialne za wypadek samolotu, który spowodował śmierć ich krewnych, w szczególności za niewprowadzenie koniecznych zabezpieczeń ustawowych, administracyjnych i praktycznych dla ochrony życia w trakcie pokazu lotniczego; że nie przeprowadziły skutecznego i niezależnego śledztwa w sprawie wypadku. Twierdziły również, że postępowania sądowe trwały zbyt długo bez dostępu do jakichkolwiek środków  odwoławczych (art. .6 i 13 Konwencji)”.
  11. Postanowienie o uznaniu i wykonaniu wyroku sądu zagranicznego nie może być uznane za zgodne z wymaganiami art. 6 ust. 1 Konwencji, jeśli zostało wydane bez zapewnienia stronie zobowiązanej możliwości skutecznego podniesienia zarzutu rzetelności postępowania prowadzącego do tego wyroku albo w państwie jego wydania, albo w państwie wniosku – wyrok w sprawie Avotiņš przeciwko Łotwie z dn. 23 maja 2016 r., Wielka Izba, skarga nr 17502/07
  12. Kwestia ograniczania wolności wypowiedzi w ramach debaty parlamentarnej – Wyrok w sprawie Karácsony i inni oraz Szél i inni przeciwko Węgrom, z dn. 17 maja 2016 r., Wielka Izba, skargi nr 42461/13 i 44357/13. Bardzo ważny wyrok dotyczący kwestii aktualnych również w Polsce. Wielka Izba uznała, że choć parlamentarzyści muszą podporządkować się zasadom regulującym debatę parlamentarną, ustanowionym np. w regulaminach, karanie ich za naruszenie tych reguł bez możliwości wysłuchania ich racji narusza ich wolność wypowiedzi. W sprawie tej kilku członków węgierskiego parlamentu, podczas debaty wymachiwało banerami i posterami oraz umieściło beczkę z ziemią w izbie parlamentu (debatowane ustawy miały związek z kwestiami ziemi rolnej i rolnictwa).  Zostali ukarani grzywnami za swoje zachowanie.
  13. Armani da Silva przeciwko Wielkiej Brytanii (WI), wyrok z dn. 30 marca 2016 r., skarga nr 5878/08 – doprecyzowanie pozytywnych obowiązków państwa (materialnych i proceduralnego) w kontekście zagrożenia terrorystycznego. Sprawa dotyczyła strzelaniny, w której zginął Jean Charles de Menezes, Brazylijczyk, omyłkowo zidentyfikowany przez Policję jako samobójca-zamachowiec.
  14. Blokhin przeciwko Rosji (WI), wyrok z dn. 23 marca 2016 r., skarga nr 47152/06 – gwarancje nieletniego (30-dniowe pozbawienie wolności 12-letniego chłopca po nierzetelnym procesie było nieusprawiedliwione).
  15. Kitanovska Stanojkovic i inni przeciwko Macedonii, wyrok z 13 października 2016 r., skarga nr 2319/14 – spóźnione wykonanie wyroku karnego za akt napaści. Jeden ze sprawców przez 18 miesięcy od skazania mieszkał w sąsiedztwie skarżących dopóki nie zaczął odbywać karę pozbawienia wolności.
  16. Murray przeciwko Holandii (WI), wyrok z dn. 26 kwietnia 2016 r., skarga nr 10511/10 – sprawa dotyczyła skargi człowieka, skazanego za morderstwo w 1980 roku, który odbywał karę dożywotniego pozbawienia wolności na wyspach Curaçao i Aruba (część Królestwa Niderlandów) – aż do ułaskawienia w 2014 roku w związku z pogarszającym się stanem zdrowia, na dożywotnie pozbawienie wolności bez realnych prognoz zwolnienia. Pozostawienie chorego psychicznie więźnia bez odpowiedniego leczenia przez dziesiątki lat pozbawiły go realnych możliwości przedterminowego zwolnienia z zakładu karnego.
  17. Biao przeciwko Danii (WI), wyrok z dn. 24 maja 2016 r., skarga nr 38590/10 – pośrednia dyskryminacja w kontekście łączenia rodzin. Sprawa dotyczyła skargi naturalizowanego Duńczyka pochodzenia togijskiego oraz jego ghańskiej żony na niemożliwość osiedlenia się w Danii. Duńskie władze odmówiły przyznania im prawa do łączenia rodzin z uwagi na to, że para nie spełniła wymogu, zgodnie z ustawą o cudzoziemcach, że nie mogli mieć silniejszych związków z innym niż Dania krajem (w tym wypadku chodziło o Ghanę) zwana dalej „wymogiem związku”.
  18. Frumkin przeciwko Rosji, wyrok z dn. 5 stycznia 2016 r., skarga nr 74568/12 – pozytywne obowiązki państwa w kontekście prawa do zgromadzeń (obowiązek komunikowanie się z organizatorem, kierownikiem zgromadzenia). Sprawa dotyczy zgromadzenia publicznego na Placu Błotnym w Moskwie 6 maja 2012 r., przeprowadzonego w proteście przeciwko nadużyciom i fałszerstwom w czasie wyborów do Dumy i w czasie wyborów prezydenckich.
  19. Kasparov i inni przeciwko Rosji (nr 2), wyrok z dn. 13 grudnia 2016 r., skarga nr 51988/07, niewątpliwie pokojowa demonstracja skarżących została rozproszona, skarżący zostali aresztowani i skazani na 5 dni więzienia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia bez żadnej oceny ewentualnych zakłóceń jakie mogli wyrządzić ani możliwość powołania dowodów na poparcie ich wersji wydarzeń. W rzeczywistości, środki podjęte przeciwko skarżącym miały poważny wpływ na innych przedstawicieli opozycji oraz społeczeństwo zniechęcając ich od demonstrowania, a bardziej ogólnie, od udziału w politycznej debacie.
  20. D. i P.K. przeciwko Bułgarii, wyrok z dn. 8 grudnia 2016 r., skargi nr 7949/11 i 45522/13, prawo do poszanowania życia prywatnego skarżącego zostało naruszone w związku z brakiem możliwości w prawie krajowym ustalenia, że byli ojcami swoich dzieci tylko dlatego, że uznali je już inni mężczyźni, bez wzięcia pod uwagę szczególnych okoliczności każdej sprawy oraz sytuacji każdego z uczestników postępowania (dziecka, matki, ojczym oraz mężczyzny twierdzącego, że jest biologicznym ojcem).
  21. A.C. przeciwko Grecji, wyrok z dn. 13 października 2016 r., skarga nr 11981/15, nierozpoznanie przez władze wniosku osoby ubiegającej się o azyl znajdującej się w niepewnej sytuacji oraz zagrożonej deportacją do Turcji naruszyło Konwencję. Sprawa dotyczyła osoby ubiegającej się o azyl, czekającej na decyzję w swojej sprawie od 2002 roku.
  22. Kasparov przeciwko Rosji, wyrok z dn. 11 października 2016 r., skarga nr 53659/07, kwestia faktycznego zatrzymania, które uniemożliwiło wzięcie znanemu opozycjoniście udziału w zgromadzeniu. Sprawa dotyczyła zatrzymania przez rosyjskie władze skarżącego na moskiewskim lotnisku w maju 2007 r., co uniemożliwiło mu wzięcie udziału w manifestacji politycznej opozycji, które miało mieć miejsce w czasie szczytu UE-Rosja w Samarze.
  23. Kondrulin przeciwko Rosji, wyrok z dn. 20 września 2016 r., skarga nr 12987/15, prawnicy osadzonego, który skarżył się na niewłaściwe warunki opieki medycznej mieli prawo kontynuowania jego sprawy przed ETPCz po jego śmierci. Trybunał musiał rozstrzygnąć, czy NGO, którego prawnicy reprezentowali skarżącego w postępowaniu krajowym mieli prawo do kontynuowania jego sprawy przed Trybunałem. Trybunał uznał w szczególności, że w wyjątkowych okolicznościach sprawy, biorąc pod uwagę poważny charakter zarzutów, prawnicy skarżącego, którzy reprezentowali go w postępowaniu krajowym i którzy kontynuowali pomoc prawną po jego śmierci przy braku sprzeciwu władz, mieli podstawy prawne do kontynuowania jego sprawy przed Trybunałem.
  24. Karelin przeciwko Rosji, wyrok z dn. 20 września 2016 r., skarga nr 926/08, Bezstronność sądów w postępowaniach w sprawach o wykroczenia w Rosji została naruszona przez brak oskarżyciela na rozprawie
  25. Giorgioni przeciwko Włochom, wyrok z dn. 15 września 2016 r., skarga nr 43299/12, Sprawa dotyczy skuteczności środków podjętych przez włoskie władze aby zagwarantować pełne wykonanie prawa skarżącego do odwiedzania swojego syna w sytuacji konfliktowej z matką dziecka. Trybunał uznał w szczególności, że odwołując się do serii automatycznych i stereotypowych środków, takie jak kolejne wnioski informujące i nadzorujące rodzinę przez opiekę społeczną celem poszanowania prawa ojca do odwiedzania swojego dziecka, władze krajowe nie podjęły odpowiednich środków aby stworzyć niezbędne warunki do pełnego wykonania tego prawa oraz ustanowienia rzeczywistej relacji między skarżącym a jego dzieckiem.
  26. Karabeyoğlu przeciwko Turcji, wyrok z dn. 7 czerwca 2016 r., skarga nr 30083/10, użycie informacji uzyskanej w drodze nagrywania rozmów telefonicznych w związku z postępowaniem karnym w toku postępowania dyscyplinarnego przeciwko prokuratorowi. Sprawa dotyczyła kontroli operacyjnej polegającej na podsłuchiwaniu rozmów telefonicznych skarżącego, prokuratora, w czasie postępowania karnego przeciwko nielegalnej organizacji Ergenekon, a następnie użycia informacji w ten sposób uzyskanej w kontekście odrębnego postępowania dyscyplinarnego.
  27. C. przeciwko Rumunii, wyrok z dn. 24 maja 2016 r., skarga nr 30083/10, system penalny w Rumunii nie pozwolił na skuteczne śledztwo oraz ukaranie winnych zgwałcenia 14-letniej dziewczynki z upośledzeniem umysłowym. Rumuńskie władze położyły niewłaściwy nacisk na brak dowodów, w szczególności ustalając, że skarżąca nie stawiła odpowiedniego oporu w czasie zdarzenia, opierając swoje wnioski tylko na zeznaniach złożonych przez podejrzanych, którzy zgodnie wskazali, że dziewczynka wyraziła zgodę na stosunek seksualny, a także na fakcie, że ciało skarżącej nie nosiło żadnych znamion przemocy.
  28. Nasr i Ghali przeciwko Włochom, wyrok z dn. 23 lutego 2016 r., skarga nr 44883/09 – sprawa dotyczyła pozasądowego przekazania (tzw. wydanie osoby w trybie nadzwyczajnym), po uprowadzeniu przez agentów CIA we współpracy z włoskimi władzami, egipskiego imama Abu Omara, któremu zapewniono wcześniej azyl polityczny we Włoszech, oraz jego późniejszego przesłania do Egiptu, gdzie był przetrzymywany potajemnie przez kilka miesięcy.
  29. Pajić przeciwko Chorwacji, wyrok z dn. 23 lutego 2016 r., skarga nr 68453/13, brak możliwości otrzymania zezwolenia na pobyt w celu połączenia rodziny dla partnera ze związku jednopłciowego stanowi dyskryminację. Sprawa dotyczyła skargi obywatelki Bośni i Hercegowiny, która pozostawała w stałym związku jednopłciowym z kobietą żyjącą w Chorwacji, na dyskryminację z uwagi na jej orientację seksualną w czasie postępowania o udzielenie zezwolenia na pobyt w Chorwacji.
  30. Borg przeciwko Malcie, wyrok z dn. 12 stycznia 2016 r., skarga nr 37537/13, brak dostępu do obrońcy w toku przesłuchania na komisariacie skutkował brakiem rzetelności postępowania. Sprawa dotyczyła pozbawienia skarżącego prawa do korzystania z obrońcy w toku przesłuchania na komisariacie, w związku z brakiem jakichkolwiek przepisów prawa maltańskiego w tym czasie, które by pozwalały na taką możliwość w toku postępowania przygotowawczego i przesłuchania przez policję.
  31. Ebrahimian przeciwko Francji, wyrok z dn. 26 listopada 2015 r., skarga nr 64846/11, nieprzedłużenie umowy w instytucji publicznej asystentki socjalnej, która odmówiła zdjęcia chusty nie jest sprzeczne z Europejską Konwencją Praw Człowieka. Trybunał podkreślił, że decyzja o nieprzedłużeniu kontraktu była motywowana potrzebą nadania odpowiedniej wagi obowiązkowi skarżącej do zachowania neutralności w szpitalu, nałożonego w celu poszanowania przekonań religijnych pacjentów, z którymi miała kontakt oraz zapewnienia ich, że jako klienci usług publicznych, będą traktowani równo przez państwo, niezależnie od ich przekonań religijnych. Powyższa decyzja miała więc chronić prawa i wolności innych.
  32. M’Bala M’Bala przeciwko Francji, decyzja z dn. 20 października 2015 r., skarga nr 25239/13, Artykuł 17 Konwencji: użycie artystycznego wyrazu jako środka szerzenia antysemityzmu. Skarżący jest znanym komikiem. Został skazany i ukarany grzywną za obrażanie społeczności żydowskiej w czasie publicznego wystąpienia, w czasie którego używał antysemickich anegdot i gestów.
  33. Perinçek przeciwko Szwajcarii (WI), wyrok z dn. 15 października 2015 r., skarga nr 27510/08 Sprawa dotyczyła skazania tureckiego polityka za publiczne wyrażanie poglądu, w Szwajcarii, że masowe deportacje i masakry na Ormianach w Państwie Ottomańskim w 1915 roku i kolejnych latach nie stanowiły ludobójstwa. Trybunał wskazał, iż nie było koniecznym w demokratycznym społeczeństwie pociąganie skarżącego do odpowiedzialności karnej w celu ochrony praw społeczności ormiańskiej.
  34. Zima przeciwko Polsce, decyzja z dn. 25 sierpnia 2015 r., skarga nr 19186/10, – Wyrokiem z dnia 28 lutego 2012 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał uznał, że fakt niezłożenia przez skarżące skarg o wznowienie postępowania administracyjnego w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku Trybunału Konstytucyjnego mimo dostępności tego środka przesądził o niedopuszczalności skargi z uwagi na niewykorzystanie krajowych środków odwoławczych. Niezłożenie skargi o wznowienie postępowania po wyroku Trybunału Konstytucyjnego orzekającego niezgodność przepisu, na podstawie którego wydano orzeczenie, powoduje niedopuszczalność skargi indywidualnej z uwagi na niewykorzystanie krajowych środków odwoławczych.
  35. Oliari i inni przeciwko Włochom, wyrok z dn. 21 lipca 2015 r., skargi nr 18766/11 i 36030/11, Sprawa dotyczyła skargi trzech par homoseksualnych, że zgodnie z ustawodawstwem włoskim nie mieli możliwości zawarcia małżeństwa ani innego związku o charakterze cywilnym. Trybunał stwierdził, że Włochy powinny wprowadzić możliwość udzielenia prawnej ochrony parom tej samej płci.
  36. Hasan i Chaush przeciwko Bułgarii, wyrok z dn. 26 października 2000 r., skarga nr 30985/96, kluczowy judykat dotyczący wymogu neutralności państwa w kontekście konfliktu we wspólnocie religijnej (podział).
  37. Šilih przeciwko Słowenii (WI) wyrok z 9 kwietnia 2009 r., skarga nr 71463/01; jeden z najważniejszych wyroków – właściwość czasowa ETPCz w kontekście proceduralnego obowiązku z art. 2, parametry „skutecznego postępowania wyjaśniającego” w kontekście błędów lekarskich.