Dość powszechnie polski termin prawny „odstąpienie od umowy” tłumaczy się na język angielski jako „rescission of contract”. Takie tłumaczenie proponują również autorzy niektórych słowników prawniczych oraz autorzy opracowań dotyczących polskiego systemu prawnego publikowanych w języku angielskim.

Moje osobiste doświadczenia i przemyślenia, jak również analizy terminologiczne prowadzą do wniosku, iż nie zachodzi równoważność, ani nawet ekwiwalencja funkcjonalna tych dwóch terminów, w stopniu uzasadniającym takie tłumaczenie. Co więcej takie tłumaczenie może prowadzić do poważnych nieporozumień.

Należy zwrócić uwagę, iż również w systemie Common Law pojęcie „rescission” budzi wiele kontrowersji i problemów interpretacyjnych wobec jego niejednoznaczności, czy też raczej wielu różnych znaczeń (Legal dictionary; Misrepresentation, Mistake and Non-disclosure  – str. 468 i nast., sprawa Johson v. Agnew).

„Rescission can occur in one of two ways: either a contract can be set aside (rescinded) because of some defect in its formation (such as misrepresentation, duress or undue influence) or it can be set aside by agreement by the parties, for example if they reach a new agreement.” (Duhaime’s Law Dictionary)

Zgodnie z definicją zawartą w Black’s Law Dictionary:

 

„What is RESCISSION OF CONTRACT?

1. The intention to void a voidable contract and release both parties from any obligations. 2. The unmaking of a contract by a court that deems it to be unfair and unjust.”

Natomiast zgodnie z definicją proponowaną przez businessdictionary.com

1. Declaration or clearly communicated intention by a party to a voidable contract that it is exercising its right to terminate (rescind) the contract. It is an irrevocable step that frees the other party as well from its contractual obligations, as if the contract never existed. Rescission may be on mutual consent, by an act of law, or by either party for reasonable cause such as a material misrepresentation.

2. Disaffirmation or unmaking (called setting aside) of a contract by a court in the interest of fairness and justice. However, the right of rescission may not be exercised where (1) it is not possible to restore both parties to their original (pre-contract) positions, and/or (2) such step would upset the rights acquired by a third-party under the contract.”

Szersze wyjaśnienie problemów interpretacyjnych związanych z użyciem pojęcia „rescission”, które napotykają sami rodzimi profesjonalni użytkownicy języka angielskiego znajdziemy w następującym opracowaniu: „Contract Repudiation”

Powyższe definicje i bliższe zapoznanie się z różnymi znaczeniami terminu „rescission” prowadzi do wniosku, iż jest to instytucja mająca przede wszystkim na celu unicestwienie bytu umowy ze względu na kwestie fundamentalne, które legły u jej podstaw i odwołuje się do umyślnego wprowadzania w błąd, działania w złej wierze, zasad słuszności itp. Może to być instytucja zastosowana przez sąd, władzę państwową, jako środek ochrony prawnej lub za porozumieniem stron. Może mieć charakter zarówno jednostronny, jak i dwustronny. W konsekwencji jego właściwszym odpowiednikiem na gruncie polskiego języka prawnego i prawniczego jest pojęcie „unieważnienia umowy”. „Odstąpienie” może stanowić co najwyżej odpowiednik jednego z wielu znaczeń i zastosowań tej instytucji.

W konsekwencji stosowanie pojęcia „rescission of contract” na tłumaczenie frazy „odstąpienie od umowy” może powodować nieprawidłowe jego rozumienie przez odbiorcę anglojęzycznego.

Problem ten znalazł częściowe odzwierciedlenie w publikacji Pani Karoliny Pasko zamieszczonej w ramach anglojęzycznego projektu PAN „Polish Private Law” .

Autorka przychyla się do stosowania, jako tłumaczenia „odstąpienia”, pojęcia „withdraw/withdrawal”, które nie ma szerokich konotacji w systemach anglosaskich i pochodzi bardziej z gruntu prawa europejskiego. Użycie tego pojęcia daje jednoznaczny sygnał odbiorcy anglojęzycznemu, iż ma do czynienia z instytucją specyficzną dla prawa kontynentalnego. Taki wybór terminologiczny należy uznać za stosunkowo bezpieczny. Rekomendowane byłoby natomiast zamieszczenie przy pierwszym wystąpieniu terminu polskiego w nawiasie.

Podkreślić należy, iż w wielu kontekstach prawidłowe byłoby zastosowanie również pojęcia „termination”, jako ekwiwalentu funkcjonalnego. Dla uniknięcia nieporozumień wskazane byłoby jego dookreślenie poprzez użycie sformułowania „prospective/retrospective termination” stosownie do skutków, jakie w danym kontekście mają zostać wywołane (ex nunc/ex tunc).

Osobny wątek stanowi rozróżnienie terminologiczne na gruncie prawa polskiego pomiędzy „wypowiedzeniem”, „odstąpieniem” i „rozwiązaniem” umowy, które również sprawia problemy polskim prawnikom i użycie tych pojęć bywa nieprawidłowe. Przykładowo notorycznym błędem przy formułowaniu umów o roboty budowlane jest przywoływanie „prawa do wypowiedzenia umowy”. Kwestia ta będzie jednak przedmiotem osobnej publikacji.