Terminologia penitencjarna z zakresu polskiego Kodeksu karnego wykonawczego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
W trakcie tłumaczenia wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Lesław Wójcik przeciwko Polsce (skarga nr 66424/09) mieliśmy rzadką szansę pochylić się nad przekładem terminologii z zakresu wykonywania kary pozbawienia wolności, a w szczególności systemu nagród i ulg. Wynikami naszych poszukiwań dzielimy się poniżej przedstawiając dwujęzyczne fragmenty uzasadnienia wyroku ETPC:
| 1. The case originated in an application (no. 66424/09) against the Republic of Poland lodged with the Court under Article 34 of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (“the Convention”) by a Polish national, Mr Lesław Wójcik (“the applicant”), on 25 November 2009. | 1. Sprawa wywodzi się ze skargi (nr 66424/09) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej wniesionej do Trybunału w dniu 25 listopada 2009 r. na podstawie art. 34 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności („Konwencja”) przez obywatela polskiego – p. Lesława Wójcika („skarżący”).
|
| 2. The Polish Government (“the Government”) were represented by their Agent, Mr J. Wołąsiewicz, followed by Ms J. Chrzanowska and, subsequently, by Mr J. Sobczak of the Ministry of Foreign Affairs. | 2. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej („Rząd”) był reprezentowany przez swojego pełnomocnika, p. J. Wołąsiewicza, następnie przez p. J. Chrzanowską, a później przez pana J. Sobczaka z Ministerstwa Spraw Zagranicznych. |
| 3. The applicant alleged, in particular, that unjustified and disproportionate restrictions on his right to receive private conjugal visits in prison had been in breach of Article 8 of the Convention. | 3. Skarżący zarzucił w szczególności, że nieuzasadnione i niewspółmierne ograniczenia jego prawa do odbywania prywatnych widzeń małżeńskich w zakładzie karnym stanowiły naruszenie art. 8 Konwencji. |
| 4. On 13 December 2011 the application was communicated to the Government. | 4. W dniu 13 grudnia 2011 r. skarga została zakomunikowana Rządowi. |
| 5. On 17 April 2012 the Court granted a request for third-party intervention lodged by the Helsinki Foundation for Human Rights based in Poland (Article 36 § 2 of the Convention and Rule 44 § 3). | 5. W dniu 17 kwietnia 2012 r. Trybunał uwzględnił wniosek Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka z siedzibą w Polsce o udzielenie zezwolenia na zgłoszenie interwencji strony trzeciej (art. 36 ust. 2 Konwencji i Reguła 44 § 3) |
| 6. The facts of the case, as submitted by the parties, may be summarised as follows.
| 6. Okoliczności faktyczne sprawy, przedstawione przez strony, można streścić w następujący sposób.
|
| 7. The applicant was deprived of his liberty in connection with two sets of criminal proceedings against him. On 19 January 2007 the Tarnobrzeg Regional Court convicted the applicant of a number of offences, including robbery, currency counterfeiting and destruction of property and sentenced him to five years’ imprisonment (case no. IIAKa 35/07). On 6 March 2009 the Tarnobrzeg District Court convicted him of robbery and battery and sentenced him to three years and six months’ imprisonment (case no. IIK 84/08). | 7. Skarżący został pozbawiony wolności w związku z dwoma prowadzonymi przeciwko niemu postępowaniami karnymi. W dniu 19 stycznia 2007 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu uznał skarżącego za winnego szeregu przestępstw, w tym rozboju, fałszowania środków płatniczych i niszczenia mienia oraz skazał go na karę pięciu lat pozbawienia wolności (sprawa o sygn. akt: II AKa 35/07). W dniu 6 marca 2009 r. Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu uznał go za winnego rozboju i pobicia oraz wymierzył mu karę trzech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności (sprawa o sygn. akt: II K 84/08). |
| 8. From 11 September 2009 until 22 November 2010 and from 24 January until 14 June 2011, the applicant served his prison sentence, alternating between Rzeszów Prison and Cracow Remand Centre’s hospital. Between those two periods and on the latter date, the applicant was granted a licence for temporary leave in view of cardiological ailments from which he was suffering. | 8. W okresie od dnia 11 września 2009 r. do 22 listopada 2010 r. oraz od 24 stycznia do 14 czerwca 2011 r. skarżący odbywał karę pozbawienia wolności na zmianę w Zakładzie Karnym w Rzeszowie i w Szpitalu Aresztu Śledczego w Krakowie. Pomiędzy tymi dwoma okresami oraz w ostatnim z wyżej wymienionych dni skarżący uzyskał zezwolenie na czasowe opuszczenie zakładu karnego z uwagi na dolegliwości kardiologiczne, na które cierpiał. |
| 9. From 15 July until 21 December 2011 the applicant resumed his prison sentence; he was subsequently moved to Wrocław and Rzeszów Prisons and Katowice Remand Centre. On the latter date he was again granted a licence for temporary leave on health grounds. | 9. W okresie od 15 lipca do 21 grudnia 2011 r. skarżący kontynuował odbywanie kary pozbawienia wolności; następnie został przeniesiony do Zakładów Karnych we Wrocławiu i Rzeszowie oraz do Aresztu Śledczego w Katowicach. W dniu 21 grudnia 2011 r. ponownie udzielono mu zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego ze względu na stan zdrowia. |
| 10. On 13 June 2012 the applicant was moved to an open-type prison in Chmielów. | 10. W dniu 13 czerwca 2012 r. skarżącego przeniesiono do zakładu karnego typu otwartego w Chmielowie. |
| 11. In 2008 the applicant got married. He had a child with his wife. From the beginning of his post-conviction detention he lodged regular requests for visits from his wife, his child, his parents, his two brothers and his sister. In addition, the applicant lodged requests for private conjugal visits (widzenie małżeńskie), otherwise known as “intimate visits”, which take place in a private room without a guard being present. | 11. Skarżący zawarł związek małżeński w 2008 r. Ze swoją żoną miał dziecko. Od początku pobytu w areszcie po wyroku skazującym regularnie składał wnioski o widzenie się z żoną, dzieckiem, rodzicami, dwoma braćmi i siostrą. Ponadto, skarżący składał wnioski o prywatne widzenia małżeńskie, inaczej określane mianem „widzeń intymnych”, które odbywają się w oddzielnym pomieszczeniu bez dozoru funkcjonariusza służby więziennej. |
| 12. During the first term of his detention after conviction (between September 2009 and November 2010) the applicant received on average three supervised visits per month, which added up to thirty-seven visits (thirty in Rzeszów Prison and seven in Cracow Remand Centre). That number included seven unaccompanied visits from the applicant’s wife. | 12. W pierwszym okresie pozbawienia wolności po wydaniu wyroku skazującego (w okresie od września 2009 r. do listopada 2010 r.) skarżący odbywał średnio trzy widzenia dozorowane miesięcznie, co w sumie dało trzydzieści siedem widzeń (trzydzieści w Zakładzie Karnym w Rzeszowie i siedem w Areszcie Śledczym w Krakowie). Liczba ta obejmowała siedem widzeń bez dozoru z żoną skarżącego. |
| 13. It appears that in October 2009, the prison administration lodged five requests for the applicant to be punished for various disciplinary infractions. On 14 October 2009 the applicant was punished by being placed for fourteen days in a solitary-confinement cell. | 13. Wydaje się, że w październiku 2009 r. administracja zakładu karnego złożyła pięć wniosków o ukaranie skarżącego za różne przekroczenia dyscyplinarne. W dniu 14 października 2009 r. skarżącego ukarano umieszczeniem w celi izolacyjnej na okres czternastu dni. |
| 14. On 9 November 2009 the applicant’s supervisor (wychowawca) granted a request lodged by the applicant for a conjugal visit, in view of the latter’s improving behaviour. On 23 November 2009 the prison governor decided not to allow the visit and instead to issue an official commendation (pochwała), pending a consolidation of the applicant’s good conduct. | 14. W dniu 9 listopada 2009 r. wychowawca skarżącego przychylił się do jego wniosku o widzenie małżeńskie z uwagi na poprawę jego zachowania. W dniu 23 listopada 2009 r. dyrektor zakładu karnego podjął decyzję o nieudzieleniu zgody na widzenie i zamiast tego wydał oficjalną pochwałę, do czasu utrwalenia się dobrego zachowania skarżącego. |
| 15. On 19 January 2010 – after asking the guards escorting him to the hospital on 12 January 2010 to set him free in exchange for future payment – the applicant was given a disciplinary punishment: for fourteen days he was not allowed to receive any visitors or to make phone calls. On 26 February 2010, when taken to the dentist, the applicant made unauthorised contact with his family. These incidents were reported to the prosecution service. | 15. W dniu 19 stycznia 2010 r. – po tym jak zwrócił się do funkcjonariuszy eskortujących go do szpitala w dniu 12 stycznia 2010 r. o uwolnienie go w zamian za przyszłą korzyść finansową – skarżący został ukarany dyscyplinarnie: przez okres czternastu dni nie wolno mu było odbywać żadnych widzeń ani wykonywać połączeń telefonicznych. W dniu 26 lutego 2010 r., podczas wizyty u dentysty, skarżący nawiązał niedozwolony kontakt z rodziną. Zdarzenia te zostały zgłoszone prokuraturze. |
| 16. As can been seen from the documents submitted to the Court, throughout the applicant’s first term of detention he was at times insolent and uncooperative (thirteen requests for disciplinary punishment were issued in the first ten months of his detention in Rzeszów Prison); however, at times the standard of his behaviour was adequate. He lodged frequent requests to be rewarded by a conjugal visit for his voluntary involvement in prison work and activities. | 16. Jak wynika z dokumentów przedłożonych Trybunałowi, przez cały okres pierwszego pozbawienia wolności skarżący bywał arogancki i niechętny do współpracy (w ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy pobytu w Zakładzie Karnym w Rzeszowie sporządzono trzynaście wniosków o ukaranie dyscyplinarne), jednakże czasami wykazywał właściwą postawę. W związku z dobrowolnym zaangażowaniem się w prace i zajęcia w zakładzie penitencjarnym często składał wnioski o nagrodę w postaci widzeń małżeńskich. |
| 17. During the second term of his imprisonment, from January until June 2011, the applicant was granted thirteen supervised family visits, including three unaccompanied visits from his wife. According to the applicant’s submission to the Court, four requests for a conjugal visit and two requests for an additional family visit were refused. | 17. Podczas drugiego okresu odbywania kary pozbawienia wolności, od stycznia do czerwca 2011 r., skarżącemu przyznano trzynaście dozorowanych widzeń rodzinnych, w tym trzy widzenia małżeńskie bez dozoru. Zgodnie z informacją przedstawioną Trybunałowi przez skarżącego, cztery wnioski o widzenie małżeńskie oraz dwa wnioski o dodatkowe widzenia rodzinne rozpatrzono odmownie. |
| 18. During the third term of his imprisonment, from July until December 2011, thirteen requests for family visits lodged by the applicant were granted, including three unaccompanied visits from his wife. Two requests for a conjugal visit were refused and, according to the Government’s submission to the Court, two were granted (requests lodged on 12 and 21 November 2011). According to the applicant’s submission to the Court, only one unsupervised conjugal visit to him in Wrocław Prison was granted during his third period of imprisonment. | 18. Podczas trzeciego okresu odbywania kary pozbawienia wolności, od lipca do grudnia 2011 r., trzynaście wniosków o widzenia rodzinne złożonych przez skarżącego, w tym trzy widzenia małżeńskie bez dozoru, rozpatrzono pozytywnie. Dwa wnioski o widzenia małżeńskie rozpatrzono odmownie, a zgodnie z informacją przekazaną Trybunałowi przez Rząd, dwa rozpatrzono pozytywnie (wnioski złożone w dniach 12 i 21 listopada 2011 r.). Zgodnie z informacją przedstawioną Trybunałowi przez skarżącego, podczas trzeciego odbywania kary pozbawienia wolności wyrażono zgodę tylko na jedno widzenie małżeńskie bez dozoru w Zakładzie Karnym we Wrocławiu. |
| 19. The supervised visits described below, which are otherwise known as “visits at the table” (widzenie przy stoliku), took place in a common room where the applicant was allowed to see his visitors in person and in the presence of a prison officer. The applicant was not allowed to kiss or hug his wife during those visits. | 19. Opisane poniżej widzenia dozorowane, które zwane są również „widzeniami przy stoliku”, odbywały się we wspólnej sali, gdzie skarżący mógł spotykać się osobiście z odwiedzającymi go osobami w obecności funkcjonariusza służby więziennej. Podczas tych widzeń skarżący nie mógł pocałować ani przytulić swojej żony. |
| 20. During the first term of his detention after conviction (between September 2009 and November 2010), requests lodged by the applicant or his wife for a conjugal visit were refused fourteen times. | 20. Podczas pierwszego okresu pozbawienia wolności po skazaniu (w okresie od września 2009 r. do listopada 2010 r.) czternaście wniosków o widzenie małżeńskie składanych przez skarżącego lub jego żonę rozpatrzono odmownie. |
| 21. It appears that the applicant lodged his first request for a conjugal visit on 25 September 2009. It was refused four days later (see paragraph 25 below). Requests for additional family visits were refused nine times during his first period of detention. | 21. Wydaje się, że skarżący złożył swój pierwszy wniosek o widzenie małżeńskie w dniu 25 września 2009 r. Udzielenia zgody na to widzenie odmówiono cztery dni później (zob. paragraf 25 poniżej). Wnioski o dodatkowe widzenia rodzinne rozpatrzono odmownie dziewięciokrotnie podczas jego pierwszego okresu pozbawienia wolności. |
| 22. In his numerous requests for a conjugal visit, including requests lodged on 17 March 2010 and 19 September 2011, the applicant stated that intimate contact was necessary for him and his wife to maintain their marriage bonds. They also wanted to conceive another child. Contact during supervised family visits was too limited and his relationship with his wife had suffered. In a number of his subsequent requests, the applicant also mentioned the advanced state of his rehabilitation and his good conduct, his work on a prison Internet site, his preparation of information posters, his helping to clean his prison wing and his organising religious meetings. This, in the applicant’s opinion, constituted outstanding conduct and justified granting him a reward. | 22. W swoich licznych wnioskach o widzenie małżeńskie, w tym wnioskach złożonych w dniach 17 marca 2010 r. i 19 września 2011 r., skarżący stwierdził, że intymny kontakt jest potrzebny jemu i jego żonie w celu utrzymania więzi małżeńskich. Chcieli oni również począć kolejne dziecko. Kontakt podczas dozorowanych widzeń rodzinnych był zbyt ograniczony, a jego relacje z żoną na tym ucierpiały. W wielu kolejnych wnioskach skarżący wskazywał również na zaawansowany stopień swojej resocjalizacji i dobre zachowanie, udział w pracach nad stroną internetową zakładu karnego, przygotowywanie plakatów informacyjnych, pomoc w sprzątaniu skrzydła więziennego oraz organizowanie spotkań religijnych. Zdaniem skarżącego świadczyło to o jego wyróżniającym się zachowaniu i uzasadniało przyznanie mu nagrody. |
| 23. The applicant submitted to the Court that the refusal to grant his requests for a conjugal visit had not been properly reasoned and had been communicated to him only orally by his prison supervisors. | 23. Skarżący podnosił w skardze do Trybunału, że odmowa udzielenia zgody na widzenia małżeńskie nie została należycie uzasadniona i została mu przekazana wyłącznie w formie ustnej przez jego wychowawców więziennych. |
| 24. The Government submitted to the Court that each of the applicant’s requests for conjugal visits had been refused by means of a handwritten note added (by the governor or deputy governor of the prison in question) to the applicant’s written request. The grounds for each such refusal had been the applicant’s reprehensible attitude and behaviour (naganna postawa i zachowanie). That assessment, in turn, had been made on the basis of written reports concerning the applicant’s conduct prepared by prison staff. | 24. Rząd podnosił w swoim stanowisku przedstawionym Trybunałowi, że każdorazowo odmowa udzielenia zgody na widzenie małżeńskie była przekazywana w formie odręcznej notatki zamieszczanej (przez dyrektora danego zakładu karnego lub jego zastępcę) na pisemnym wniosku skarżącego. Podstawą każdej takiej odmowy była naganna postawa i zachowanie skarżącego. Z kolei taka ocena jego postawy i zachowania dokonywana była na podstawie pisemnych sprawozdań na temat zachowania skarżącego sporządzanych przez administrację penitencjarną. |
| 25. The Government further submitted to the Court copies of the applicant’s fourteen requests for a conjugal visit. They were lodged on the following dates: 25 September and 2 and 18 November 2009, 4 January and 8 and 17 March, 1, 21 and 28 June and 6 July 2010, and 26 and 31 January, 19 September and 7 November 2011 (see paragraph 20 above). All of those requests were refused. | 25. Rząd następnie przedłożył Trybunałowi kopie czternastu wniosków skarżącego o widzenia małżeńskie. Zostały one złożone w następujących dniach: 25 września oraz 2 i 18 listopada 2009 r., 4 stycznia oraz 8 i 17 marca, 1, 21 i 28 czerwca oraz 6 lipca 2010 r., a także 26 i 31 stycznia, 19 września oraz 7 listopada 2011 r. (zob. paragraf 20 powyżej). Wszystkie powyższe wnioski rozpatrzono odmownie. |
| 26. The handwritten note added to the request of 17 March 2010 reads as follows: “Refused (convicted person to be informed) 18.03.2010”. The note contains an illegible signature and bears the stamp of the Rzeszów Prison Deputy Governor. A one-page copy of this document was submitted to the Court, the original of which appears to have been two pages long.
| 26. Odręczna notatka umieszczona na wniosku z dnia 17 marca 2010 r. ma następującą treść: „Odmownie (poinformować skazanego) 18 marca 2010 r.”. Notatka zawiera nieczytelny podpis i jest opatrzona pieczątką Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie. Trybunałowi przedłożono jednostronicową kopię tego dokumentu, którego oryginał wydaje się jednak liczyć dwie strony. |
| 27. The handwritten note on the top of the first page of the request of 19 September 2011 reads as follows: “Refused 20.09.2011”. The note contains an illegible signature and bears the stamp of the Rzeszów Prison Deputy Governor. The second page of this document bears an additional handwritten note that was signed and stamped by the applicant’s prison supervisor on 19 September 2011. This note is four-lines long and reads as follows: “The request is not approved; educational reasons (względy wychowawcze); I informed the applicant of the possibility of applying for the above‑mentioned visit under the rewards procedure; exceptional grounds lacking (brak szczególnych przesłanek).” | 27. Odręczna notatka na górze pierwszej strony wniosku z dnia 19 września 2011 r. ma następującą treść: „Odmownie 20.09.2011 r.”. Notatka zawiera nieczytelny podpis i jest opatrzona pieczątką Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie. Na drugiej stronie tego dokumentu umieszczono dodatkową odręczną notatkę, która została podpisana i opatrzoną pieczątką wychowawcy skarżącego w dniu 19 września 2011 r. Notatka ta ma cztery linijki i następującą treść: „Wniosek nie został uwzględniony; względy wychowawcze; poinformowałem osadzonego o możliwości wnioskowania o ww. widzenie w trybie nagrodowym; brak szczególnych przesłanek.” |
| 28. The remaining requests for conjugal visits bear similar handwritten notes: the word “refused” (odmownie), a date, a stamp and the illegible signature of the Rzeszów Prison Deputy Governor (the first thirteen requests) or of the Wrocław Prison Deputy Governor (the request of 7 November 2011). These requests bear additional handwritten notes, which contain the illegible signatures of (and are stamped by) the applicant’s prison supervisors. These notes read as follows: “I do not support” Nie popieram); “This is a form of a reward that the convicted person does not deserve at the moment” and “I informed [the applicant] of the possibility to apply for such a visit under the rewards procedure (w trybie nagrodowym)”. A number of the notes that were made by the applicant’s supervisors also contain short handwritten information to the effect that either “the conduct of the convicted person had been unacceptable”; that requests for disciplinary punishment had been lodged; that the applicant had already received an additional supervised visit from his relatives; or that there was a hierarchy of rewards and he could not choose his rewards as he pleased. | 28. Na pozostałych wnioskach o widzenia małżeńskie umieszczono podobne odręczne notatki zawierające: słowo „odmownie”, datę, pieczątkę i nieczytelny podpis Zastępcy Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie (na trzynastu wnioskach) lub Zastępcy Dyrektora Karnego we Wrocławiu (wniosek z dnia 7 listopada 2011 r.). Na wnioskach tych umieszczono dodatkowe notatki odręczne, które zawierają nieczytelne podpisy (i które opatrzono pieczątkami) wychowawców skarżącego. Notatki te mają następującą treść: „Nie popieram”. „Jest to forma nagrody, na którą skazany w tej chwili nie zasługuje” oraz „Poinformowałem [skarżącego] o możliwości wnioskowania o takie widzenie w trybie nagrodowym”. Liczne notatki sporządzone przez wychowawców skarżącego zawierają również krótkie odręczne informacje tej treści, że „zachowanie skazanego było nie do przyjęcia”; że złożono wnioski o ukaranie dyscyplinarne; że skarżący już odbył dodatkowe widzenia dozorowane ze swoimi krewnymi; bądź, że istnieje hierarchia nagród i nie mógł on wybierać nagród według własnego uznania. |
| 29. The Government stated that other than for the reason of the applicant’s reprehensible behaviour, one request for a conjugal visit (lodged by the applicant on 7 November 2011) had been orally rejected by the Wroclaw Prison Governor because the applicant’s wife had not sent a letter of consent in respect of the proposed conjugal visit. The Government submitted to the Court a copy of the applicant’s handwritten request. The document bears an illegible signature and handwritten notes to the effect that the applicant had just been transferred from another prison without his prisoner’s records and that his temporary records did not contain his wife’s written consent. | 29. Rząd stwierdził, że poza odmową z powodu nagannego zachowania skarżącego, jeden wniosek o widzenie małżeńskie (złożony przez skarżącego w dniu 7 listopada 2011 r.) został ustnie odrzucony przez Dyrektora Zakładu Karnego we Wrocławiu, ponieważ żona skarżącego nie przesłała pisma zawierającego zgodę na proponowane widzenie małżeńskie. Rząd przedłożył Trybunałowi kopię odręcznie sporządzonego wniosku skarżącego. Na dokumencie widnieje nieczytelny podpis oraz odręczne notatki, z których wynika, że skarżący został dopiero co przeniesiony z innego zakładu karnego bez dotyczącej go dokumentacji więziennej oraz że jego tymczasowa dokumentacja nie zawierała pisemnej zgody jego żony. |
| 30. Two forms were also submitted to the Court, dated 21 November and 12 December 2011, by which the applicant’s supervisor at Wrocław Prison recommended the granting of the applicant’s requests for a conjugal visit in view of the latter’s good behaviour and his work on an information poster.
| 30. Trybunałowi przedłożono również dwa formularze z dnia 21 listopada i 12 grudnia 2011 r., w których wychowawca skarżącego w Zakładzie Karnym we Wrocławiu zalecał przychylenie się do wniosków skarżącego o widzenie małżeńskie z uwagi na jego dobre zachowanie i udział w pracach nad plakatem informacyjnym. |
| 31. Irrespective of the applicant’s own requests, his wife lodged a number of requests for a conjugal visit, stating that the couple had only recently been married and that they were trying for another baby. These requests were each refused by means of a written letter of reply signed by the prison governor or his deputy and sent to the applicant’s wife, with a copy being sent to the applicant in prison. | 31. Niezależnie od wniosków samego skarżącego, jego żona złożyła kilka wniosków o widzenie małżeńskie, twierdząc, że para dopiero co zawarła związek małżeński i stara się o kolejne dziecko. Każdy z tych wniosków został rozpatrzony odmownie w formie pisemnej odpowiedzi podpisanej przez dyrektora zakładu karnego lub jego zastępcę i przesłanej żonie skarżącego, a kopie tych odpowiedzi zostały przekazane skarżącemu w zakładzie karnym. |
| 32. Submitted to the Court were letters dated 17 and 28 December 2009 and 12 February, 17 and 23 March 2010 and 28 May 2010 by which the Deputy Governor of Rzeszów Prison refused six requests lodged by the applicant’s wife for a conjugal visit. Five of the six letters stated, without giving any details, that the applicant did not deserve to be so rewarded. In addition, on 25 March 2010 the Governor of Rzeszów Prison informed the applicant’s wife in more elaborate terms that a conjugal visit could only be granted as a reward – for a prisoner’s good conduct or by way of motivation – if it was justified by a prisoner’s exceptional family or personal circumstances. The applicant did not qualify for either measure. His prison supervisors unanimously considered that his behaviour had been highly reprehensible. Many requests that the applicant be subjected to disciplinary punishment had been lodged. His conduct had not improved. Attempts to encourage good behaviour, such as the granting of an additional supervised visit from the applicant’s siblings, had been unsuccessful. | 32. Trybunałowi przedłożono pisma z dnia 17 i 28 grudnia 2009 r. oraz 12 lutego, 17 i 23 marca 2010 r. oraz 28 maja 2010 r., w których Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie rozpatrzył odmownie sześć wniosków żony skarżącego o widzenie małżeńskie. W pięciu z sześciu pism stwierdzono, nie podając żadnych szczegółów, że skarżący nie zasługuje na nagrodę w tej formie. Ponadto, w dniu 25 marca 2010 r. Dyrektor Zakładu Karnego w Rzeszowie poinformował żonę skarżącego w bardziej szczegółowy sposób, że widzenia małżeńskie mogą być przyznane wyłącznie jako nagroda – za dobre sprawowanie lub w ramach zachęty – tylko wtedy, gdy jest to szczególnie uzasadnione warunkami rodzinnymi lub osobistymi więźnia. Skarżący nie kwalifikował się do żadnej z tych kategorii. Jego wychowawcy więzienni jednogłośnie uznali, że jego zachowanie było wysoce naganne. Złożono wiele wniosków o wymierzenie skarżącemu kar dyscyplinarnych. Jego zachowanie nie uległo poprawie. Próby zachęcenia do dobrego zachowania, takie jak przyznanie dodatkowych dozorowanych widzeń z rodzeństwem skarżącego, nie przyniosły oczekiwanego skutku. |
| 33. On 18 March 2010 the Governor of Rzeszów Prison refused to grant the applicant a conjugal visit with his wife. That decision was issued in the form of a note handwritten on the applicant’s request of 17 March 2010 (see paragraph 22 above). On an unspecified date the applicant lodged with a penitentiary judge (sędzia penitencjarny) of the Rzeszów Regional Court (Sąd Okręgowy) an interlocutory appeal against that decision. The applicant specifically invoked Article 8 of the European Convention of Human Rights and Article 141 of the Code on the Execution of Criminal Sentences (Kodeks Karny Wykonawczy) (“the Code”), arguing essentially that he deserved to be granted the visit requested. | 33. W dniu 18 marca 2010 r. Dyrektor Zakładu Karnego w Rzeszowie odmówił skarżącemu udzielenia zgody na widzenie małżeńskie z jego żoną. Decyzja ta została wydana w formie notatki sporządzonej odręcznie na wniosku skarżącego z dnia 17 marca 2010 r. (zob. paragraf 22 powyżej). W nieokreślonym dniu skarżący złożył do sędziego penitencjarnego Sądu Okręgowego w Rzeszowie skargę na tę decyzję. Skarżący powołał się w szczególności na art. 8 Europejskiej konwencji praw człowieka oraz art. 141 Kodeksu karnego wykonawczego („Kodeks”), podnosząc zasadniczo, że zasługiwał na udzielenie mu wnioskowanego widzenia. |
| 34. In connection with the above-mentioned appeal, the penitentiary judge obtained an explanatory note on the applicant’s conduct (sprawozdanie z czynności wyjaśniających) dated 16 April 2010 and signed by the Rzeszów Prison Deputy Governor and lower-ranking staff. The document noted that on 18 March 2010 the deputy governor had refused the applicant’s request for a conjugal visit in the light of the latter’s reprehensible behaviour. The applicant had been dismissive and manipulative. He had received multiple disciplinary punishments. Therefore, granting him a reward would not have served any educational purpose. | 34. W związku z powyższą skargą sędzia penitencjarny uzyskał sprawozdanie z czynności wyjaśniających dotyczące zachowania skarżącego datowane na 16 kwietnia 2010 r. i podpisane przez Zastępcę Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie oraz pracowników niższego szczebla tej jednostki. W dokumencie tym wskazano, że w dniu 18 marca 2010 r. zastępca dyrektora rozpatrzył odmownie wniosek skarżącego o widzenie małżeńskie w związku z jego nagannym zachowaniem. Skarżący zachowywał się lekceważąco i manipulatorsko. Wielokrotnie wymierzono mu kary dyscyplinarne. Z tego też względu przyznanie mu nagrody nie służyłoby żadnemu celowi wychowawczemu. |
| 35. On 30 April 2010 the penitentiary judge dismissed the applicant’s interlocutory appeal. It was observed that the system of rewards was a measure aimed at helping prisoners’ resocialisation. In principle, rewards should be granted to prisoners willing to actively participate in their rehabilitation programme and not to those who only occasionally showed good conduct. A motivational measure within the meaning of Article 141 of the Code was still a type of a reward and was to be granted only in particularly justified circumstances. In view of his insolence and numerous disciplinary punishments, the applicant had not qualified for any reward. Lastly, it was considered that the refusal to grant the request in question had not hindered family bonding, which had been maintained through supervised visits, correspondence and telephone calls. | 35. W dniu 30 kwietnia 2010 r. sędzia penitencjarny oddalił skargę skarżącego. W uzasadnieniu wskazano, że system nagród jest środkiem mającym na celu wsparcie resocjalizacji więźniów. Co do zasady nagrody powinny być przyznawane więźniom, którzy chcą aktywnie uczestniczyć w programie resocjalizacji, a nie tym, którzy jedynie sporadycznie wykazują się dobrym zachowaniem. Środek motywacyjny w rozumieniu art. 141 Kodeksu jest rodzajem nagrody i ma być przyznawany tylko w szczególnie uzasadnionych okolicznościach. Z uwagi na jego zuchwałość i liczne kary dyscyplinarne skarżący nie kwalifikował się do żadnej nagrody. Wreszcie uznano, że odmowa uwzględnienia przedmiotowego wniosku nie zakłóciła więzi rodzinnych, które były podtrzymywane poprzez dozorowane widzenia, korespondencję i rozmowy telefoniczne. |
| 36. It appears that on 23 or 28 September 2011 the applicant lodged a similar interlocutory appeal against the refusal of 20 September 2011, which was issued in the form of a handwritten note added to the applicant’s request of 19 September 2011 for a conjugal visit (see paragraphs 25 and 27 above). The case was registered under case no. III. Kow 1417/11. | 36. Wydaje się, że w dniach 23 lub 28 września 2011 r. skarżący złożył podobną skargę na odmowę z dnia 20 września 2011 r., która została wydana w formie odręcznej notatki umieszczonej na wniosku skarżącego z dnia 19 września 2011 r. o wyrażenie zgody na widzenie małżeńskie (zob. paragrafy 25 i 27 powyżej). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt: III Kow 1417/11. |
| 37. On 10 October 2011 the Rzeszów Regional Court obtained an explanatory note on the applicant’s conduct from his senior supervisor (starszy wychowawca) at Rzeszów Prison. The note stated that the Deputy Governor of Rzeszów Prison had refused the applicant’s request of 19 September 2011 for a conjugal visit. The applicant complained that he had not received any reasoning in respect of this refusal. The applicant’s supervisor had not approved this request because of the lack of any consolidation of the applicant’s good behaviour. The applicant had been told of the refusal of the request by his supervisor. Having examined the applicant’s file, the senior supervisor had considered that the applicant’s behaviour had not been good enough to warrant the reward sought. The applicant had admittedly been rewarded on two occasions, but two requests for his disciplinary punishment had also been lodged. | 37. W dniu 10 października 2011 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie uzyskał sprawozdanie z czynności wyjaśniających w sprawie zachowania skarżącego od jego starszego wychowawcy w Zakładzie Karnym w Rzeszowie. W sprawozdaniu wskazano, że Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie odmownie rozpatrzył wniosek skarżącego z dnia 19 września 2011 r. o widzenie małżeńskie. Skarżący zarzucił, że nie otrzymał żadnego uzasadnienia w odniesieniu do tej odmowy. Wychowawca skarżącego nie poparł tego wniosku z uwagi na brak jakiegokolwiek utrwalenia dobrego zachowania skarżącego. Skarżący został poinformowany o odmownym rozpatrzeniu wniosku przez swojego wychowawcę. Po zapoznaniu się z aktami skarżącego, starszy wychowawca uznał, że zachowanie skarżącego nie było na tyle dobre, by mogło uzasadniać przyznanie wnioskowanej nagrody. Wprawdzie skarżący został nagrodzony dwukrotnie, ale złożono również dwa wnioski o wymierzenie mu kary dyscyplinarnej. |
| 38. A copy of the subsequent decision of the penitentiary judge has not been submitted by the parties. | 38. Odpis późniejszego orzeczenia wydanego przez sędziego penitencjarnego nie został przedłożony przez strony niniejszego postępowania. |
| 39. The applicant and his wife lodged various applications with the prison authorities, complaining that the law did not require the prison authorities to reply in writing to requests for visits lodged by prisoners but only to those lodged by potential visitors. They also stated that the repeated refusals to grant unsupervised conjugal visits had hindered family bonding and had been in breach of Article 141 of the Code. The applicant furthermore alleged that an additional visit and, in particular, a conjugal visit could be granted by a prison governor once a month as a reward for a prisoner’s good behaviour. According to the practice followed at Rzeszów Prison, such visits were granted only to inmates employed by the prison. The applicant alleged that his application for such employment (he had even offered to work for free) had been rejected owing to the limited employment opportunities in the prison and to his poor health. Consequently, additional family visits and conjugal visits were beyond his reach.
| 39. Skarżący i jego żona złożyli różne skargi do administracji więziennej, zarzucając, że przepisy prawa nie nakładają na administrację więzienną obowiązku udzielania pisemnych odpowiedzi na wnioski o widzenie składane przez więźniów, a jedynie na wnioski składane przez potencjalnych odwiedzających*. Zarzucali oni również, że konsekwentne odmowy udzielenia zgody na widzenia małżeńskie bez dozoru zakłócały więzi rodzinne i stanowiły naruszenie art. 141 Kodeksu. Skarżący zarzucił ponadto, że dodatkowe widzenie, a w szczególności widzenie małżeńskie, mogło być udzielane przez dyrektora zakładu karnego raz w miesiącu jako nagroda za dobre zachowanie więźnia. Zgodnie z praktyką stosowaną w Zakładzie Karnym w Rzeszowie, widzenia takie były udzielane wyłącznie osadzonym zatrudnionym w zakładzie karnym. Skarżący twierdził, że jego wniosek o takie zatrudnienie (zaoferował nawet pracę bez wynagrodzenia) został odrzucony z uwagi na ograniczone możliwości zatrudnienia w zakładzie karnym oraz jego zły stan zdrowia. W związku z tym dodatkowe widzenia rodzinne i małżeńskie były poza jego zasięgiem. |
| 40. The applicant submitted to the Court copies of twelve letters of reply sent to the applicant by the Rzeszów Regional Inspectorate of the Prison Service, the Governor of Rzeszów Prison and his deputy, and the Governor of Cracow Remand Centre (dated 6 February, 7 and 21 April, 19 and 25 May, 27 July, 9 August, and 2, 6, 13 and 27 September 2010 and 9 June 2011). All of these letters reiterated the rules on the granting of rewards and noted that the applicant did not qualify for any reward or of motivational measure in view either of his reprehensible conduct or the lack on his part of any special and consolidated resocialisation-related achievements. The authorities also stressed that the applicant enjoyed sufficient contact with his family because visits from them in a common room or visits via an interphone had been regularly authorised. | 40. Skarżący przedłożył Trybunałowi kopie dwunastu pism z odpowiedziami skierowanych do skarżącego przez Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Rzeszowie, Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie i jego zastępcę oraz Dyrektora Aresztu Śledczego w Krakowie (z dnia 6 lutego, 7 i 21 kwietnia, 19 i 25 maja, 27 lipca, 9 sierpnia oraz 2, 6, 13 i 27 września 2010 r. oraz 9 czerwca 2011 r.). We wszystkich tych pismach powtórzono zasady przyznawania nagród i wskazano, że skarżący nie kwalifikuje się do żadnej nagrody ani ulgi ze względu na swoje naganne zachowanie oraz brak szczególnych i utrwalonych osiągnięć resocjalizacyjnych z jego strony. Władze penitencjarne podkreśliły również, że skarżący miał wystarczający kontakt ze swoją rodziną, ponieważ regularnie zezwalano na widzenia w sali widzeń lub widzenia za pośrednictwem wewnętrznego aparatu telefonicznego. |
| 41. In addition to those arguments, the Governor of Rzeszów Prison observed, in his letters to the applicant of 9 August and 2 September 2010, that the applicant had expressed a very hostile attitude towards his wife (in a letter to his wife dated 20 July 2010 – the letter had been opened and read by the prison authorities). It had therefore been concluded that the unsupervised visit sought could have put the applicant’s wife in danger. | 41. Oprócz tych argumentów, Dyrektor Zakładu Karnego w Rzeszowie wskazał w swoich pismach do skarżącego z dnia 9 sierpnia i 2 września 2010 r., że skarżący wyrażał bardzo wrogie nastawienie do swojej żony (w liście do żony z dnia 20 lipca 2010 r. – list został otwarty i przeczytany przez pracowników administracji więziennej). Stwierdzono zatem, że widzenie bez dozoru, o które się ubiegał, mogło narazić żonę skarżącego na niebezpieczeństwo. |
| 42. Moreover, on 9 June 2011 the Governor of Cracow Remand Centre denied that the applicant had been promised a conjugal visit as a reward for his participation in the cleaning of the remand centre. Work performed by the applicant on 28 May 2011 had been rewarded by means of the authorisation of an additional supervised visit. | 42. Ponadto, w dniu 9 czerwca 2011 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w Krakowie zaprzeczył, jakoby skarżącemu obiecano widzenie małżeńskie w nagrodę za jego udział w sprzątaniu aresztu. Praca wykonana przez skarżącego w dniu 28 maja 2011 r. została nagrodzona w formie zezwolenia na dodatkowe widzenie dozorowane. |
| 43. On 17 February 2010 the applicant wrote to the Minister of Justice, asking that the legal provisions on the granting of conjugal visits to convicted prisoners be amended. In reply (of 8 March 2010), the applicant was informed that conjugal visits could be granted as a reward or as a motivational measure, which was in line with European standards. Refusal to grant such visits could be challenged by lodging a complaint with a penitentiary judge or with the head of the relevant regional Prison Service.
| 43. W dniu 17 lutego 2010 r. skarżący zwrócił się pisemnie do Ministra Sprawiedliwości z wnioskiem o zmianę przepisów prawa dotyczących udzielania widzeń małżeńskich skazanym więźniom. W odpowiedzi (z dnia 8 marca 2010 r.) skarżący został poinformowany, że wizyty małżeńskie mogą być udzielane jako nagroda lub ulga, co jest zgodne ze standardami europejskimi. Odmowa udzielenia takich widzeń mogła zostać zakwestionowana poprzez złożenie skargi do sędziego penitencjarnego lub do właściwego dyrektora okręgowego Służby Więziennej. |
| 44. On 14 July 2010 the applicant lodged a complaint with the Ombudsman (Rzecznik Praw Obywatelskich). On 29 October 2010 the Ombudsman obtained a report from the Rzeszów Regional Inspectorate of the Prison Service. The report concluded that a series of actions (“five positive actions”) undertaken by the applicant had undoubtedly constituted outstanding behaviour. The authorities could nevertheless use their discretion not to reward the applicant. The law did not require that each positive action shown by a prisoner be rewarded. | 44. W dniu 14 lipca 2010 r. skarżący złożył skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich. W dniu 29 października 2010 r. Rzecznik uzyskał sprawozdanie z Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Rzeszowie. W sprawozdaniu wskazano, że szereg działań („pięć pozytywnych działań”) podjętych przez skarżącego niewątpliwie stanowiło wyróżniające się zachowanie. Administracja więzienna może jednak działać w sposób dyskrecjonalny w zakresie przyznawania nagród i ulg i nie nagradzać skarżącego. Przepisy prawa nie nakładają obowiązku nagradzania każdego pozytywnego działania ze strony więźnia. |
| 45. By a letter of 26 May 2011 the Ombudsman informed the applicant that the basic forms of family contact in prison were: visits that took place in a common room, where a prisoner was allowed to see his visitors in person and in the presence of a prison guard; telephone calls; and letters. Conjugal visits could be exceptionally granted by a remand centre or a prison governor as a reward for a prisoner’s good behaviour. Conjugal visits, therefore, constituted not a prisoner’s right but a privilege. | 45. Pismem z dnia 26 maja 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował skarżącego, że podstawowymi formami kontaktu z rodziną w zakładzie karnym były: widzenia, które odbywały się w sali widzeń, gdzie więzień mógł widzieć się z odwiedzającymi osobiście i w obecności funkcjonariusza Służby Więziennej; rozmowy telefoniczne oraz listy. Widzenia małżeńskie mogły być wyjątkowo przyznawane przez dyrektora aresztu śledczego lub dyrektora zakładu karnego jako nagroda za dobre zachowanie więźnia. Widzenia małżeńskie nie stanowiły zatem prawa lecz przywilej więźnia. |
| 46. Detention and prison establishments in Poland are supervised by penitentiary judges, who act under the authority of the Minister of Justice. | 46. Jednostki penitencjarne w Polsce podlegają nadzorowi sędziów penitencjarnych działających z upoważnienia Ministra Sprawiedliwości. |
| Under Article 6 of the Code on the Execution of Criminal Sentences (Kodeks Karny Wykonawczy) (“the Code”), a convicted person is entitled to lodge applications, complaints and requests with the authorities enforcing that person’s sentence. | Zgodnie z art. 6 Kodeksu karnego wykonawczego („Kodeks”) skazany może składać wnioski, skargi i prośby do organów wykonujących orzeczenie. |
| Article 7 §§ 1 and 2 of the Code provides that a convicted person can challenge before a court any decision issued by a judge, a penitentiary judge, the governor of a prison or of a remand centre, a regional director or the Director General of the Prison Service, or a court probation officer. Article 7 § 1 of the Code states that such a decision can be challenged on the grounds of its “non-compliance with the law” unless otherwise provided by the law. | Zgodnie z art. 7 §§1 i 2 Kodeksu skazany może zaskarżyć do sądu każdą decyzję sędziego, sędziego penitencjarnego, dyrektora zakładu karnego lub aresztu śledczego, dyrektora okręgowego lub Dyrektora Generalnego Służby Więziennej oraz kuratora sądowego. Stosownie do art. 7 §1 Kodeksu taka decyzja może zostać zaskarżona z powodu jej „niezgodności z prawem”, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. |
| The remainder of Article 7 of the Code reads as follows: | Pozostała część art. 7 kodeksu ma następujące brzmienie: |
| “3. Appeals against decisions [mentioned in paragraph 1] shall be lodged within seven days of the date of the pronouncement or the serving of the decision; the decision [in question] shall be pronounced or served with a reasoned opinion and an instruction regarding the right [to lodge an appeal and] the deadline and procedure for lodging an appeal. An appeal shall be lodged with the authority that issued the contested decision. If [that] authority does not consider the appeal favourably, it shall refer it, together with the case file and without undue delay, to the relevant court. | „§ 3. Skarga na decyzję, o której mowa w § 1, przysługuje skazanemu w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia lub doręczenia decyzji; decyzję ogłasza się lub doręcza wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o przysługującym skazanemu prawie, terminie i sposobie wniesienia skargi. Skargę wnosi się do organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Jeżeli organ, który wydał zaskarżoną decyzję, nie przychyli się do skargi, przekazuje ją wraz z aktami sprawy bezzwłocznie do właściwego sądu. |
| 4. The court that has jurisdiction to examine the appeal may suspend the enforcement of the contested decision … | § 4. Sąd powołany do rozpoznania skargi może wstrzymać wykonanie zaskarżonej decyzji. (…) |
| 5. Having examined the appeal, the court shall decide either to uphold the contested decision or to quash or amend it; the court’s decision may not be subject to an interlocutory appeal.” | § 5. Po rozpoznaniu skargi sąd orzeka o utrzymaniu w mocy, uchyleniu albo zmianie zaskarżonej decyzji; na postanowienie sądu zażalenie nie przysługuje.” |
| 47. Article 102 § 10 of the Code guarantees a convicted person the right to lodge applications, complaints and requests with other relevant authorities, such as the management of a prison or remand centre, heads of units of the Prison Service, penitentiary judges, prosecutors and the Ombudsman. | 47. Stosownie do art. 102 pkt 10 Kodeksu skazany ma prawo do wnoszenia wniosków, skarg i próśb do innych właściwych organów, takich jak administracja zakładu karnego lub aresztu śledczego, dyrektorzy jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, sędziowie penitencjarni, prokuratorzy oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. |
| 48. Article 79 § 1 of the Constitution provides as follows:
| 48. Artykuł 79 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, co następuje:
|
| “In accordance with principles specified by statute, everyone whose constitutional freedoms or rights have been infringed has the right to appeal to the Constitutional Court for a judgment on the conformity with the Constitution of a statute or another normative act on the basis of which a court or an administrative authority has issued a final decision on his freedoms or rights or on his obligations, as specified in the Constitution.” | „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.” |
| Article 190 of the Constitution, in so far as relevant, provides as follows: | Artykuł 190 Konstytucji RP, w zakresie w jakim ma zastosowanie w niniejszej sprawie, stanowi co następuje:
|
| “1. Judgments of the Constitutional Court shall be universally binding and final. | „1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. |
| 2. Judgments of the Constitutional Court … shall be published without delay. | 2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (…) podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu. |
| 3. A judgment of the Constitutional Court shall take effect from the day of its publication; however, the Constitutional Court may specify another date in respect of the end of the [period during which a normative act will have] binding force. Such a time-limit may not exceed eighteen months in respect of a statute or twelve months in respect of any other normative act … | 3. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – dwunastu miesięcy. (…) |
| 4. A judgment of the Constitutional Court on the non-conformity with the Constitution, an international agreement or statute, of a normative act on the basis of which a final and enforceable judicial decision or a final administrative decision … was given, shall be a basis for reopening the proceedings [in question], or for quashing the decision … in a manner and in accordance with principles specified in provisions applicable to the proceedings in question.” | 4. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna (…), stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji (…) na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.” |
| 49. Article 4171 of the Civil Code, which entered into force on 1 September 2004 and which was amended as of 25 September 2010, regulates the State liability in tort. It reads, in its relevant parts, as follows: | 49. Artykuł 4171 kodeksu cywilnego, który wszedł w życie w dniu 1 września 2004 r. i został zmieniony w dniu 25 września 2010 r., reguluje odpowiedzialność państwa polskiego za czyny niedozwolone. Przepis ten, we fragmentach mających zastosowanie w niniejszej sprawie, brzmi następująco:
|
| “1. If damage has been caused by the enactment of a law, reparation for [that damage] may be sought after it has been established in the relevant proceedings that that statute was incompatible with the Constitution, a ratified international agreement or another statute. | „§ 1. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. |
| 2. If damage has been caused by a binding ruling or a final decision, reparation for [that damage] may be sought after it has been established in the relevant proceedings that [the binding ruling or the final decision] were contrary to law … This also concerns a situation in which a binding ruling or a final decision was based on a statute incompatible with the Constitution, a ratified international agreement or another statute …” | § 2. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem (…). Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. (…)” |
| Constitutional Court’s judgments in cases SK 58/03 and SK 17/07 | Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w sprawach o sygn.: SK 58/03 oraz SK 17/07 |
| 50. The rulings which were relied on by the Government in their observations on the admissibility of the present case (see paragraph 71 below) may be summarised as follows. | 50. Orzeczenia, na które Rząd powołał się w swoich uwagach dotyczących dopuszczalności niniejszej sprawy (zob. paragraf 71 poniżej) można podsumować w następujący sposób. |
| 51. Both constitutional complaints in question were lodged by former detainees who challenged the constitutionality of Article 263 §§ 3 and 4 of the Code of Criminal Procedure regulating the statutory maximum cumulative length of detention on remand (for details, see Porowski v. Poland, no. 34458/03, § 73, 21 March 2017). | 51. Obie przedmiotowe skargi konstytucyjne zostały wniesione przez byłych osadzonych, którzy zarzucali niekonstytucyjność art. 263 §§3 i 4 Kpk, regulującego ustawowy maksymalny, łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania (szczegółowo zob. Porowski przeciwko Polsce, nr 34458/03, § 73, 21 marca 2017 r.). |
| 52. On 24 July 2006 the Constitutional Court declared Article 263 § 4 of the Code unconstitutional, holding that its imprecise and broad wording could lead to arbitrary court decisions on detention on remand (no. SK 58/03). The Constitutional Court ruled that the provision in the part which had been declared unconstitutional was to be repealed within six months from the date of the publication of the judgment in the Journal of Laws (Dziennik Ustaw). On 16 February 2007 the controversial clause was reformulated in a new paragraph 4 (a) of Article 263 of the Code. | 52. W dniu 24 lipca 2006 r. Trybunał Konstytucyjny uznał art. 263 § 4 Kpk za niezgodny z Konstytucją, stwierdzając, że jego nieprecyzyjne i szerokie brzmienie może prowadzić do arbitralnych rozstrzygnięć sądowych w przedmiocie tymczasowego aresztowania (sygn.: SK 58/03). Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis w części, w jakiej został uznany za niezgodny z Konstytucją, ma utracić moc obowiązującą w ciągu sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (Dz.U.). W dniu 16 lutego 2007 r. kontrowersyjnemu przepisowi nadano zmienione brzmienie w nowym § 4 lit. a) art. 263 Kpk. |
| 53. On 10 June 2008 the Constitutional Court declared Article 263 § 3 of the Code, inter alia, in breach of the principle that any deprivation or restriction of liberty could only be provided by an act of law and had to be in accordance with clearly formulated and coherent legal provisions (SK 17/07). The Constitutional Court observed that a direct consequence of its ruling was the repeal of the unconstitutional law principle by virtue of the judgment itself, as from the date of its publication. It furthermore stated that the judgment in question allowed the domestic courts to start interpreting and implementing the impugned provision of the Code of Criminal Procedure in compliance with the Constitution, as indicated by the Constitutional Court. The last paragraph of the judgment contained a general clause reiterating that under Article 190 of the Constitution and other provisions, a judgment of the Constitutional Court declaring the unconstitutionality of a particular principle of law, served as a basis for the reopening of proceedings in cases in which a final and enforceable judicial or administrative decision, had been issued on the basis of the normative act declared unconstitutional. As a result of the judgment, on 12 February 2009 the impugned Article 263 of the Code was amended. | 53. W dniu 10 czerwca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 263 §3 Kpk narusza m.in. zasadę, że każde pozbawienie lub ograniczenie wolności może być przewidziane tylko w akcie prawnym i musi być zgodne z jasno sformułowanymi i spójnymi przepisami prawa (sygn.: SK 17/07). Trybunał Konstytucyjny wskazał, że bezpośrednią konsekwencją jego orzeczenia jest uchylenie niekonstytucyjnej zasady prawa z mocy samego wyroku, z dniem jego ogłoszenia. Ponadto stwierdził, że przedmiotowy wyrok umożliwił sądom krajowym rozpoczęcie wykładni i stosowania kwestionowanego przepisu Kodeksu postępowania karnego w zgodzie z Konstytucją, jak wskazał Trybunał Konstytucyjny. Ostatni akapit wyroku zawierał klauzulę generalną przypominającą, że zgodnie z art. 190 Konstytucji i innymi przepisami, wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niekonstytucyjność określonej zasady prawnej stanowi podstawę wznowienia postępowania w sprawach, w których na podstawie aktu normatywnego uznanego za niekonstytucyjny wydano prawomocne i wykonalne orzeczenie sądowe lub decyzję administracyjną. W wyniku tego wyroku, w dniu 12 lutego 2009 r., zaskarżony art. 263 Kpk został zmieniony. |
| 54. Pursuant to Article 105 of the Code, prison authorities should enable a person who is serving a prison sentence to maintain his or her family ties through visits, correspondence, telephone calls, parcels and money transfers. The organisation of prisoners’ contacts with family members, including the monitoring of visits and correspondence, depends on the type of prison and the prisoner’s individual circumstances.
| 54. Zgodnie z art. 105 Kodeksu administracja więzienna powinna umożliwić osobie odbywającej karę pozbawienia wolności utrzymywanie więzi rodzinnych poprzez widzenia, korespondencję, rozmowy telefoniczne, paczki i przekazy pieniężne. Organizacja kontaktów więźniów z członkami rodziny, w tym monitorowanie widzeń i korespondencji, zależy od typu zakładu karnego i indywidualnych uwarunkowań więźnia. |
| 55. A person who is serving a sentence in a closed-type prison is entitled to two visits per month. With the permission of the prison governor both visits may take place on the same day. Such visits, including conversations, are monitored by the prison’s administration (Article 90 §§ 6 and 7 of the Code). | 55. Osoba odbywająca karę w zakładzie karnym typu zamkniętego ma prawo do dwóch widzeń w miesiącu. Za zgodą dyrektora zakładu karnego oba widzenia mogą odbyć się w tym samym dniu. Widzenia te, w tym rozmowy, są monitorowane przez administrację zakładu karnego (art. 90 pkt 6 i 7 Kodeksu). |
| 56. A person who is serving a sentence in a semi-open prison is entitled to three visits per month. With the permission of the prison governor all three visits may take place on the same day. These visits, including conversations, are monitored by the prison’s administration (Article 91 §§ 8 and 9 of the Code). | 56. Osoba odbywająca karę w zakładzie karnym typu półotwartego ma prawo do trzech widzeń w miesiącu. Za zgodą dyrektora zakładu karnego wszystkie trzy widzenia mogą odbyć się w tym samym dniu. Widzenia te, w tym rozmowy, są monitorowane przez administrację zakładu karnego (art. 91 pkt 8 i 9 Kodeksu). |
| 57. A person who is serving a sentence in an open prison is entitled to an unlimited number of visits. These visits, excluding conversations, may be monitored by the prison’s administration (Article 92 §§ 10 and 11 of the same Code). | 57. Osoba odbywająca karę w zakładzie karnym typu otwartego ma prawo do nieograniczonej liczby widzeń. Widzenia te, z wyłączeniem rozmów, mogą być kontrolowane przez administrację zakładu karnego (art. 92 pkt 10 i 11 tegoż Kodeksu). |
| 58. Article 105 (a) of the Code provides further details on the organisation of visits, irrespective of the prison type. Visits of persons who are not members of a prisoner’s family may take place only with the permission of the prison governor. Visits from family members do not require such procedure. | 58. Artykuł 105a Kodeksu zawiera dalsze szczegóły dotyczące organizacji widzeń, niezależnie od typu zakładu karnego. Widzenia z osobami niebędącymi członkami rodziny skazanego mogą odbywać się wyłącznie za zezwoleniem dyrektora zakładu karnego. Widzenia z członkami rodziny nie wymagają takiej procedury. |
| 59. As a general rule, a prisoner is entitled to one sixty-minute-visit per day. A maximum of two adults are allowed to visit a prisoner at any one time. The number of minors is unlimited. However, children younger than the age of fifteen must be accompanied by an adult. Prisoners with full custody rights are also entitled to an additional visit from their children (see also Article 87 (a) of the Code). | 59. Co do zasady osadzony ma prawo do jednej sześćdziesięciominutowej wizyty dziennie. W tym samym czasie więźnia mogą odwiedzać maksymalnie dwie osoby pełnoletnie. Liczba osób niepełnoletnich jest nieograniczona. Dzieci poniżej piętnastego roku życia muszą jednak przebywać w towarzystwie osoby dorosłej. Więźniowie posiadający pełne prawo do opieki nad dzieckiem mają również prawo do dodatkowych widzeń z dziećmi (zob. również art. 87a Kodeksu). |
| 60. Typically, visits must take place in a common room at an individual table and under the supervision of a prison guard. They are organised in such a way as to enable a prisoner to have direct contact with a visitor. | 60. Zazwyczaj widzenia muszą odbywać się we wspólnym pomieszczeniu (sali widzeń), przy indywidualnym stole i pod nadzorem funkcjonariusza Służby Więziennej. Są one organizowane w taki sposób, aby umożliwić więźniowi bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą. |
| In practice, there are four types of visits:
| W praktyce występują cztery rodzaje widzeń: |
| (i) An “open visit” (widzenie bezdozorowe), commonly referred to as a “visit at the table” (“widzenie przy stoliku”). This takes place in a common room designated for visits. Each detainee and his visitors have at their disposal a table at which they may sit together and can have an unrestricted conversation and direct physical contact. Several detainees receive visits at the same time and in the same room. | (i) „Widzenie bezdozorowe”, zwane potocznie „widzeniem przy stoliku”. Odbywa się ono we wspólnym pomieszczeniu przeznaczonym do widzeń. Każdy osadzony i osoba go odwiedzająca mają do dyspozycji stół, przy którym mogą wspólnie usiąść, prowadzić swobodną rozmowę oraz mieć bezpośredni kontakt fizyczny. Kilku osadzonych odbywa widzenia w tym samym czasie i w tym samym pomieszczeniu. |
| (ii) A “supervised visit” (widzenie dozorowane or widzenie przy stoliku w obecności funkcjonariusza Służby Więziennej). This takes place in the same common room, but a prison guard is present at the table, controls the course of the visit, listens to the conversation and may restrict physical contact. His principal role usually is to ensure that the visit is not used for the purposes of achieving any unlawful aims and to prevent the transfer of any forbidden objects. | (ii) „Widzenie dozorowane” lub „widzenie przy stoliku w obecności funkcjonariusza Służby Więziennej”. Odbywa się ono w tym samym wspólnym pomieszczeniu, ale przy stole obecny jest funkcjonariusz Służby Więziennej, który kontroluje przebieg widzenia, przysłuchuje się rozmowie i może ograniczyć kontakt fizyczny. Jego główną rolą jest zazwyczaj zapewnienie, że wizyta nie zostanie wykorzystana do osiągnięcia jakichkolwiek niezgodnych z prawem celów oraz zapobieżenie przekazaniu jakichkolwiek zakazanych przedmiotów. |
| (iii) A “closed visit” (commonly referred to in Polish as widzenie przy okienku). This takes place in a special room. A detainee is separated from his visitor by a Perspex partition and they communicate through an internal phone. | (iii) „Widzenie przy okienku”**. Widzenie to odbywa się w specjalnym pomieszczeniu. Osadzony jest oddzielony od osoby go odwiedzającej przegrodą wykonaną z tworzywa sztucznego Perspex i komunikuje się z nią za pośrednictwem wewnętrznego aparatu telefonicznego. |
| (iv) A “conjugal visit” (widzenie małżeńskie), also known as an “intimate visit”. This takes place without the presence of a prison guard in a private room, which may be equipped with a bed. | (iv) „Widzenie małżeńskie”, zwane również „widzeniem intymnym”. Odbywa się bez obecności funkcjonariusza Służby Więziennej w prywatnym pomieszczeniu, które może być wyposażone w łóżko. |
| 61. Under Article 138 of the Code, “conjugal visits”, “open visits”, any type of additional or longer visits, as well as a short unsupervised leave from prison constitute rewards (“nagrody”). They are granted by a prison governor to “a prisoner who stands out because of his good behaviour” (wyróżniającemu się dobrym zachowaniem) or as a form of motivation aimed at improving a prisoner’s behaviour (Article 137 of the Code). Article 141 of the Code furthermore provides that rewards are also granted to prisoners as a form of “motivation” (ulga) if it is “particularly justified by a prisoner’s family or personal circumstances (w wypadkach szczególnie uzasadnionych warunkami rodzinnymi lub osobistymi skazanego). The same chapter of the Code, entitled “Rewards and Motivation” also lists, in its Article 141 (a), a short compassionate leave from prison. | 61. Zgodnie z art. 138 Kodeksu „widzenia małżeńskie”, „widzenia bezdozorowe”, wszelkiego rodzaju dodatkowe lub dłuższe widzenia, a także krótkie opuszczenie zakładu karnego bez dozoru stanowią nagrody. Są one przyznawane przez dyrektora zakładu karnego „skazanemu wyróżniającemu się dobrym zachowaniem” lub jako forma ulgi mająca na celu zachęcenie skazanego do poprawy zachowania (art. 137 Kodeksu). Artykuł 141 Kodeksu stanowi ponadto, że nagrody są przyznawane więźniom również jako forma „ulgi”, w „wypadkach szczególnie uzasadnionych warunkami rodzinnymi lub osobistymi skazanego”. W tym samym Oddziale 8 Kodeksu, zatytułowanym „Nagrody i ulgi”, w art. 141a wymieniono również zezwolenie na krótkie, czasowe opuszczenie zakładu karnego wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego. |
| 62. Articles 142 and 143 § 6 of the Code stipulate that a prisoner who is responsible for breaching the law or a prison’s internal order is liable to incur a disciplinary punishment, which may take the form of restrictions on visits. For example, a visit will be organised only in a manner which does not allow a prisoner to have direct contact with a visitor. Such restrictions are ordered by a prison governor for a maximum period of three months. | 62. W art. 142 i 143 §1 pkt 6*** Kodeksu przewiduje się, że skazany, który dopuści się [zawinionego] naruszenia nakazów lub zakazów wynikających z przepisów prawa lub ustalonego w zakładzie karnym porządku podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, która może przybrać formę ograniczenia widzeń. Przykładowo widzenie zostanie udzielone w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą odwiedzającą. Takie ograniczenia nakładane są przez dyrektora zakładu karnego na maksymalny okres trzech miesięcy. |
| 63. On 2 July 2009 the Polish Constitutional Court ruled (no. K. 1/07) that Article 217 § 1 of the Code, in so far as it did not specify the reasons for refusing family visits to those in pre-trial detention, was incompatible with a number of constitutional provisions, including the principle of protection of private and family life (Article 47 of the Constitution), the principle of proportionality (Article 31 § 3 of the Constitution), Article 8 of the Convention, and Article 37 of the United Nations Convention on the Rights of the Child. It was held that the impugned provision did not indicate with sufficient clarity the limitations on a detainee’s constitutional right to protection of private and family life and did not stipulate the possibility to appeal against a prosecutor’s decision to refuse a family visit to a person in pre-trial detention. The Constitutional Court’s judgment became effective on 8 July 2009, the date of its publication in the Journal of Laws (Dziennik Ustaw). | 63. W dniu 2 lipca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł (w sprawie o sygn. K 1/07), że art. 217 § 1 Kodeksu w zakresie, w jakim nie określa przesłanek odmowy wyrażenia zgody na widzenia z osobą najbliższą tymczasowo aresztowanym, jest niezgodny z szeregiem przepisów konstytucyjnych, w tym z zasadą ochrony życia prywatnego i rodzinnego (art. 47 Konstytucji), zasadą proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), art. 8 Konwencji oraz art. 37 Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Trybunał uznał, że zaskarżony przepis nie wskazywał wystarczająco jasno ograniczeń konstytucyjnego prawa tymczasowo aresztowanego do ochrony życia prywatnego i rodzinnego oraz pomija możliwość zaskarżenia przez osobę tymczasowo aresztowaną zarządzenia prokuratora o odmowie wyrażenia zgody na widzenie z osobą najbliższą. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wszedł w życie 8 lipca 2009 r., w dniu jego publikacji w Dzienniku Ustaw. |
| 64. On 5 November 2009 Parliament adopted amendments to Article 217 of the Code. In particular, subparagraphs 1a-1f were added. Those provisions stipulate that a detainee is entitled to at least one family visit per month. In addition, they indicate specific conditions for refusing a family visit to a detainee and set out an appeal procedure against such a refusal. The amendments entered into force on 8 June 2010. | 64. W dniu 5 listopada 2009 r. Sejm RP przyjął zmiany do art. 217 Kodeksu. W szczególności dodano §§ 1a-1f. Przepisy te stanowią, że tymczasowo aresztowany ma prawo do co najmniej jednego widzenia z osobą najbliższą w miesiącu. Ponadto, wskazują one szczególne warunki odmowy wyrażenia zgody na widzenie tymczasowo aresztowanego z osobą najbliższą i określają zasady wnoszenia zażalenia od zarządzenia w przedmiocie takiej odmowy. Zmiany weszły w życie w dniu 8 czerwca 2010 r. |
| RELEVANT INTERNATIONAL AND COMPARATIVE LAW MATERIALS | ISTOTNE PRZEPISY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO ORAZ MATERIAŁY PRAWNOPORÓWNAWCZE |
| 65. As applicable at the relevant time, Recommendation Rec(2006)2 of the Committee of Ministers to member States on the European Prison Rules (adopted by the Committee of Ministers on 11 January 2006 at the 952nd meeting of the Ministers’ Deputies), in so far as relevant, reads as follows: | 65. Zalecenia Rec(2006)2 Komitetu Ministrów do państw członkowskich Rady Europy w sprawie Europejskich Reguł Więziennych (Przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 11 stycznia 2006 r. na 952 posiedzeniu delegatów), mające zastosowanie w odnośnym czasie, w zakresie w jakim dotyczą niniejszej sprawy, mają następujące brzmienie: |
| “Contact with the outside world | „Kontakt ze światem zewnętrznym
|
| 24.4 The arrangements for visits shall be such as to allow prisoners to maintain and develop family relationships in as normal a manner as possible …” | 24.4 Wizyty zorganizowane są w sposób, który pozwala więźniom na podtrzymanie i rozwijanie w tak dalece jak to jest możliwe normalnych więzi rodzinnych…” |
| 66. The European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT), CPT Standards, CPT/Inf/E (2002) 1 – Rev. 2010, in so far as relevant, read as follows: | 66. Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT), Standardy CPT, CPT/Inf/E (2002) 1 – Rev. 2010, w zakresie w jakim dotyczą niniejszej sprawy, mają brzmienie następujące: |
| “…32. The regimes of a number of the juvenile detention centres visited by the Committee have included generalised incentive schemes, which allow juveniles to attain additional privileges in exchange for displaying approved behaviour. | „(…) 32. Reżimy niektórych ośrodków detencji dla nieletnich wizytowanych przez Komitet obejmowały ogólne programy „zachęcające”, które pozwalały nieletnim na uzyskanie dodatkowych przywilejów w zamian za stosowne zachowywanie się. |
| It is not for the CPT to express a view on the socio-educative value of such schemes. However, it pays particularly close attention to the content of the base-level regime being offered to juveniles subject to such schemes, and to whether the manner in which they may progress (and regress) within a given scheme includes adequate safeguards against arbitrary decision-making by staff. …” | Nie jest rolą Komitetu wyrażanie poglądów na temat socjo-edukacyjnej wartości takich programów. Jednakże Komitet przywiązuje szczególną uwagę do podstawowego reżimu obowiązującego osoby nieletnie poddane takim programom, a także do tego, czy sposób ich nagradzania (i karania) w danym systemie obejmuje odpowiednie gwarancje przeciwko arbitralnemu podejmowaniu decyzji przez personel. (…)”**** |
| 67. On 20 December 1996 the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) presented its Report to the Polish Government on the visit to Poland carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 30 June to 12 July 1996 (CPT/Inf (98) 13 | Section: 41/67). This report contains the following relevant observations in respect of the contact with the outside world in prison establishments: | 67. W dniu 20 grudnia 1996 r. Europejski Komitet do spraw zapobiegania torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (CPT) przedstawił Rządowi RP swój raport z wizyty w Polsce przeprowadzonej przez Europejski Komitet do spraw zapobiegania torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (CPT) w dniach 30 czerwca – 12 lipca 1996 r. (CPT/Inf (98) 13 | Sekcja: 41/67). Raport ten zawiera następujące istotne uwagi dotyczące kontaktu ze światem zewnętrznym w zakładach karnych: |
| “… 150. It is very important for prisoners to be able to maintain reasonably good contact with the outside world. Above all, prisoners must be given the means of safeguarding their relationships with their family and close friends. The continuation of such relationships is of critical importance for all the interested parties, and especially for the social rehabilitation of a prisoner. The guiding principle should be the promotion of contact with the outside world; any limitations upon such contact should be based exclusively on security concerns of an appreciable nature or resource considerations. | „(…) 150. Niezmiernie ważne jest, aby więźniowie mieli możliwość utrzymywania w miarę dobrych kontaktów ze światem zewnętrznym. Przede wszystkim więźniowie muszą mieć możliwość podtrzymywania swoich relacji z rodziną i bliskimi przyjaciółmi. Kontynuacja takich relacji ma decydujące znaczenie dla wszystkich zainteresowanych stron, a w szczególności dla resocjalizacji więźnia. Zasadą przewodnią powinno być promowanie kontaktu ze światem zewnętrznym; wszelkie ograniczenia tego kontaktu powinny być oparte wyłącznie na względach bezpieczeństwa o istotnym znaczeniu lub na względach dotyczących zasobów. |
| 151. Prisoners were allowed two visits of one hour each per month; further, additional or extended visits could be authorised as a reward for good behaviour. …” | 151. Więźniowie mieli prawo do dwóch jednogodzinnych widzeń w miesiącu; ponadto, w nagrodę za dobre zachowanie, można było zezwolić na dodatkowe lub dłuższe widzenia.” |
| On 12 July 2011 the CPT presented a similar report on the visit to Poland carried out from 26 November to 8 December 2009 (CPT/Inf (2011) 20). The CPT concluded in paragraph 136 of this report that the rules and practice applicable to family visits, correspondence and access to telephone for sentenced prisoners were on the whole adequate. The CPT also found it desirable for sentenced prisoners to be entitled to at least one visit per week.
| W dniu 12 lipca 2011 r. CPT przedstawił podobny raport z wizyty w Polsce przeprowadzonej w okresie od 26 listopada do 8 grudnia 2009 r. (CPT/Inf (2011) 20). CPT stwierdził w ust. 136 tego raportu, że zasady i praktyki mające zastosowanie do widzeń rodzinnych, korespondencji i dostępu do telefonu dla skazanych były co do zasady odpowiednie. CPT uznał również za pożądane, aby skazani mieli prawo do co najmniej jednego widzenia w tygodniu. |
| 68. The Standard Minimum Rules For The Treatment of Prisoners Adopted by the First United Nations Congress On The Prevention of Crime And The Treatment of Offenders, held at Geneva in 1955, and approved by the Economic And Social Council By its Resolutions 663 C (Xxiv) Of 31 July 1957 And 2076 (Lxii) of 13 May 1977, read as follows, in so far as relevant: | 68. Wzorcowe reguły minimalne postępowania z więźniami, przyjęte w Genewie w 1955 r. przez Pierwszy Kongres Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania przestępczości i postępowania ze sprawcami przestępstw i zaaprobowane przez Radę Gospodarczą i Społeczną w rezolucji 663C (XXIV) z dnia 31 lipca 1957 r. oraz 2076 (LXII) z dnia 13 maja 1977 r., w zakresie w jakim dotyczą niniejszej sprawy, maja następujące brzmienie: |
| “… Privileges | „(…) Ulgi |
| 70. Systems of privileges appropriate for the different classes of prisoners and the different methods of treatment shall be established at every institution, in order to encourage good conduct, develop a sense of responsibility and secure the interest and co-operation of the prisoners in their treatment….” | 70. W każdej instytucji o charakterze izolacyjnym, w celu zachęcenia do dobrego sprawowania, rozwijania poczucia odpowiedzialności oraz zapewnienia zainteresowania i współpracy więźniów w procesie resocjalizacji, powinien zostać opracowany system ulg odpowiednio do różnych kategorii więźniów i różnych metod postępowania z nimi.” |
| 69. The United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (the Nelson Mandela Rules) General Assembly resolution 70/175, annex, adopted on 17 December 2015, read as follows, in so far as relevant: | 69. Wzorcowe reguły minimalne Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące postępowania z więźniami (Reguły Mandeli), rezolucja Zgromadzenia Ogólnego 70/175, załącznik, przyjęte w dniu 17 grudnia 2015 r., w zakresie w jakim dotyczą niniejszej sprawy, mają następujące brzmienie: |
| “… Rule 58 (Contact with the outside world) | „(…) Reguła 58 (Kontakt z światem zewnętrznym) |
| 1. Prisoners shall be allowed, under necessary supervision, to communicate with their family and friends at regular intervals: | 1. Więźniom zezwoli się na komunikowanie się pod odpowiednim nadzorem z rodziną i przyjaciółmi w regularnych odstępach czasu: |
| (a) By corresponding in writing and using, where available, telecommunication, electronic, digital and other means; and | (a) Poprzez korespondencję pisemną oraz za pomocą, jeśli to możliwe, środków telekomunikacyjnych, elektronicznych oraz innych środków; oraz |
| (b) By receiving visits. | (b) Przez przyjmowanie odwiedzin. |
| 2. Where conjugal visits are allowed, this right shall be applied without discrimination, and women prisoners shall be able to exercise this right on an equal basis with men. Procedures shall be in place and premises shall be made available to ensure fair and equal access with due regard to safety and dignity. | 2. Jeżeli dozwolone są odwiedziny małżeńskie, prawo to będzie stosowane bez dyskryminacji, a kobiety skazane na karę pozbawienia wolności będą mogły korzystać z niego na równi z mężczyznami. Należy utworzyć procedury oraz udostępnić obiekty celem zapewnienia sprawiedliwego i jednakowego dostępu, z odpowiednim uwzględnieniem bezpieczeństwa i godności. |
| Rule 95 (Privileges) | Reguła 95 (Ulgi) |
| Systems of privileges appropriate for the different classes of prisoners and the different methods of treatment shall be established at every prison, in order to encourage good conduct, develop a sense of responsibility and secure the interest and cooperation of prisoners in their treatment. …” | W każdym zakładzie karnym, w celu zachęcenia do dobrego sprawowania, rozwijania poczucia odpowiedzialności oraz zapewnienia zainteresowania i współpracy więźniów w procesie resocjalizacji, powinien zostać opracowany system ulg odpowiednio do różnych kategorii więźniów i różnych metod postępowania z nimi. (…)” |
| 70. In the United Kingdom’s the Ministry of Justice and Her Majesty’s Prison and Probation Service issued Incentives Policy Framework of 8 July 2020. This document, in so far as relevant, read as follows: | 70. W Zjednoczonym Królestwie Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Służba Więzienna i Probacyjna Jej Królewskiej Mości wydały dokument pt. „Ramowe warunki stosowania środków motywacyjnych i zachęt” z dnia 8 lipca 2020 r. Dokument ten, w zakresie w jakim jest to istotne dla niniejszej sprawy, brzmi następująco: |
| “ … 1. Purpose | „(…) 1. Cel |
| 1.1 The system of privileges is a key tool for incentivising prisoners to abide by the rules and engage in the prison regime and rehabilitation, including education, work and substance misuse interventions – whilst allowing privileges to be taken away from those who behave poorly or refuse to engage. This policy sets a common framework with which local incentives policies must comply. | 1.1 System przywilejów jest kluczowym narzędziem zachęcającym więźniów do przestrzegania zasad i zaangażowania w reżim więzienny i resocjalizację, w tym edukację, pracę i przeciwdziałanie nadużywaniu substancji psychoaktywnych – jednocześnie umożliwiając odebranie przywilejów tym, którzy zachowują się źle lub odmawiają zaangażowania. Niniejsze warunki określają wspólne ramy, z którymi muszą być zgodne lokalne regulaminy stosowania środków motywacyjnych i zachęt. |
| 2. Context | 2. Kontekst |
| 2.1 The Incentives Policy Framework… allows Governors to incentivise good behaviour and tackle poor behaviour and breaches of the Prison Rules and YOI Rules, helping prisoners to make the right choices to prepare them to lead crime-free lives when they leave prison. | 2.1 Ramowe warunki stosowania środków motywacyjnych i zachęt (…) pozwalają Dyrektorom ZK zachęcać do dobrego zachowania i przeciwdziałać złemu zachowaniu oraz naruszeniom regulaminu zakładu karnego i regulaminu ZKM, pomagając więźniom w dokonywaniu właściwych wyborów, aby przygotować ich do prowadzenia życia wolnego od przestępczości po opuszczeniu zakładu karnego. |
| Extra and Improved Visits | Widzenia dodatkowe i o podwyższonym standardzie
|
| 5.51 Prisoners on Standard, Enhanced or levels above Enhanced may receive improved visits, which could include additional visits over their statutory entitlement, visits in better surroundings, or longer visits. This would be in addition to a prisoner’s statutory entitlement…” | 5.51 Więźniowie posiadający status podstawowy, wyróżniony lub wyższy mogą otrzymać widzenia o podwyższonym standardzie, co może obejmować dodatkowe widzenia ponad ustawowe uprawnienia, widzenia w lepszym otoczeniu lub dłuższe widzenia. Jest to dodatek do ustawowych uprawnień więźnia. (…)” |
| 71. The applicant complained that unjustified and disproportionate refusals to grant him unsupervised conjugal visits in prison had been in breach of his right to respect for his private and family life, within the meaning of Article 8 of the Convention. He also submitted that the fact that under the law conjugal visits constituted a reward or a form of motivation the granting of which lay at the discretion of a prison governor meant that they were in fact “optional” and practically impossible to obtain. | 71. Skarżący podniósł zarzut naruszenia jego prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, w rozumieniu art. 8 Konwencji, z uwagi na nieuzasadnione i niewspółmierne odmowy wyrażenia zgody na widzenia małżeńskie bez dozoru w zakładzie karnym. Wskazał on również, że okoliczność, że zgodnie z ustawą widzenia małżeńskie stanowią formę nagrody lub ulgi, których przyznanie zależy od uznaniowej decyzji dyrektora zakładu karnego, powoduje że mają one w rzeczywistości charakter „opcjonalny” i są praktycznie niemożliwe do uzyskania. |
| Article 8 of the Convention reads as follows: | Artykuł 8 Konwencji ma brzmienie następujące: |
| “1. Everyone has the right to respect for his private and family life … | „1. Każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego (…). |
| 2. There shall be no interference by a public authority with the exercise of this right except such as is in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public safety or the economic well-being of the country, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals, or for the protection of the rights and freedoms of others.” | 2. Niedopuszczalna jest ingerencja władzy publicznej w korzystanie z tego prawa z wyjątkiem przypadków przewidzianych przez ustawę i koniecznych w demokratycznym społeczeństwie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe, bezpieczeństwo publiczne lub dobrobyt gospodarczy kraju, ochronę porządku i zapobieganie przestępstwom, ochronę zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności osób.” |
| 72. The Government submitted that the applicant had failed to pursue all effective remedies available to him under domestic law with respect to the alleged violation of his right to respect for his private and family life on account of the refusals to grant requests for conjugal visits. | 72. Rząd podniósł, że skarżący nie wyczerpał wszystkich skutecznych środków odwoławczych przysługujących mu na mocy prawa wewnętrznego w związku z zarzucanym naruszeniem jego prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego z powodu odmowy uwzględnienia wniosków o widzenia małżeńskie. |
| 73. Whereas the Governor of Rzeszów Prison had refused nineteen times to grant an additional family or a conjugal visit sought by the applicant and the governors of Cracow Remand Centre and Wrocław Prison had issued five such decisions, the applicant had appealed only once or twice, and for the first time, only after four months had elapsed following the lodging of his application with the Court against the decision issued on 18 March 2010. | 73. Należy zauważyć, że chociaż dyrektor Zakładu Karnego w Rzeszowie dziewiętnaście razy odmówił udzielenia zgody na dodatkowe widzenie rodzinne lub małżeńskie, o które ubiegał się skarżący, a dyrektor Aresztu Śledczego w Krakowie i dyrektor Zakładu Karnego we Wrocławiu wydali pięć takich decyzji, to skarżący odwołał się tylko raz czy dwa razy, a po raz pierwszy dopiero po upływie czterech miesięcy od złożenia skargi do Trybunału na decyzję wydaną w dniu 18 marca 2010 r. |
| 74. Moreover, the Government argued that the above-mentioned interlocutory appeals could not satisfy the requirement that domestic remedies be exhausted, within the meaning of Article 35 § 1 of the Convention. Each of the applicant’s requests for a conjugal visit had been examined in the light of changing circumstances – namely, whether the applicant had engaged in good or bad conduct. This is why, in the Government’s opinion, if the applicant had challenged all the refusals, a penitentiary judge could have disagreed with the governors’ assessment of whether or not the applicant had deserved a reward and accordingly could have quashed at least some of the refusals. | 74. Ponadto, Rząd argumentował, że wspomniane powyżej skargi nie mogły czynić zadość wymogowi wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym w rozumieniu art. 35 ust. 1 Konwencji. Każdy z wniosków skarżącego o widzenie małżeńskie był rozpatrywany w świetle zmieniających się okoliczności – mianowicie, czy skarżący wykazywał się dobrym czy złym zachowaniem. Dlatego też, w opinii Rządu, gdyby skarżący zaskarżył wszystkie decyzje odmowne, sędzia penitencjarny mógłby nie podzielić stanowiska dyrektorów co do tego, czy skarżący zasłużył na nagrodę, czy też nie i w związku z tym mógłby uchylić przynajmniej niektóre z nich. |
| 75. The Government also made a general statement that the complaints lodged by the applicant with the Prison Service and with the Ombudsman “should not be regarded as [constituting] the exhaustion of domestic remedies” under Article 35 § 1 of the Convention. | 75. Ponadto Rząd złożył ogólne oświadczenie, że skargi wniesione przez skarżącego do organów Służby Więziennej i do Rzecznika Praw Obywatelskich „nie mogą być traktowane jako spełniające przesłankę wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym” w rozumieniu art. 35 ust. 1 Konwencji. |
| 76. Lastly, the Government submitted that since the applicant’s grievance raised a general question of law rather than a question of practice that was limited to the applicant’s detention facilities, the applicant should have challenged the constitutionality of the relevant provisions of the Code by means of a constitutional complaint. The availability and the effectiveness of this remedy had been confirmed, in the Government’s view, by the judgments of the Constitutional Court concerning various issues arising from the State depriving certain people of their liberty. In this connection, the Government referred to the Constitutional Court’s judgments of 24 July 2006 in respect of case no. SK 58/03 and of 10 June 2008 in respect of case no. SK 17/07 (see paragraphs 50-53 above). The Government argued that in the event that the applicant’s constitutional complaint had been successful, the applicant could have then brought a civil action under Article 4171 of the Civil Code seeking redress for damage caused by the application of unconstitutional law. | 76. Wreszcie, Rząd podniósł, że ponieważ skarga skarżącego dotyczyła ogólnego zagadnienia prawnego, a nie kwestii praktyki ograniczonej do jednostek penitencjarnych, w których skarżący przebywał, to skarżący powinien był zakwestionować konstytucyjność odpowiednich przepisów Kodeksu w drodze skargi konstytucyjnej. Dostępność i skuteczność tego środka odwoławczego znalazły potwierdzenie, zdaniem Rządu, w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego dotyczących różnych kwestii wynikających z wykonania przez państwo polskie kary pozbawienia wolności w stosunku do niektórych osób. W związku z tym Rząd odniósł się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie o sygn. SK 58/03 oraz z dnia 10 czerwca 2008 r. w sprawie o sygn. SK 17/07 (zob. paragrafy 50-53 powyżej). Rząd argumentował, że w przypadku uwzględnienia skargi konstytucyjnej skarżącego skarżący miałby następnie możliwość wystąpienia z powództwem cywilnym na podstawie art. 4171 Kodeksu cywilnego o naprawienie szkody spowodowanej zastosowaniem niekonstytucyjnego aktu normatywnego. |
| 77. The Government invoked the principle of subsidiarity and invited the Court to reject the application on the grounds of non-exhaustion of domestic remedies. | 77. Rząd przywołał zasadę subsydiarności i zwrócił się do Trybunału o odrzucenie skargi wobec niewyczerpania przez skarżącego środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym. |
| 78. The applicant submitted that, in practice, no effective remedy existed against a prison governor’s refusal to grant a conjugal visit. After his first interlocutory appeal before the penitentiary court, the applicant had been informed that conjugal visits could be authorised only if he improved his conduct. All the requests that had followed had continued to be refused, despite the applicant’s clear commitment to be on his best behaviour in prison. | 78. Skarżący podniósł, że w praktyce nie istniał żaden skuteczny środek odwoławczy od decyzji, w której dyrektor zakładu karnego odmówił udzielenia zgody na widzenie małżeńskie. Po złożeniu pierwszej skargi do sądu penitencjarnego skarżący został poinformowany, że widzenia małżeńskie mogą zostać udzielone jedynie pod warunkiem poprawy jego zachowania. Wszystkie kolejne wnioski były konsekwentnie odrzucane pomimo wyraźnego zobowiązania się skarżącego do jak najlepszego zachowania w zakładzie karnym. |
| 79. The third party intervener, the Helsinki Foundation for Human Rights (Helsińska Fundacja Praw Człowieka) (“the Foundation”) expressed doubts as to the availability and effectiveness of the remedy under Article 7 of the Code. As could be seen from the text of that provision and from the doctrine, a prisoner could challenge a decision issued by his prison’s governor only on the grounds of unlawfulness and not of its merits.
| 79. Helsińska Fundacja Praw Człowieka („Fundacja”), jako strona trzecia zgłaszająca interwencję, wyraziła wątpliwości co do dostępności i skuteczności środka odwoławczego przewidzianego w art. 7 Kodeksu. Jak wynika z treści tego przepisu i poglądów doktryny więzień może skutecznie zakwestionować decyzję wydaną przez dyrektora zakładu karnego wyłącznie w oparciu o przesłankę jej niezgodności z prawem, a nie z przyczyn merytorycznych.
|
| General principles on exhaustion of domestic remedies | Ogólne zasady dotyczące wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym |
| 80. In accordance with Article 35 § 1 of the Convention, the Court may only deal with an issue after all domestic remedies have been exhausted. The purpose of Article 35 is to afford the Contracting States the opportunity of preventing or putting right the violations alleged against them before those allegations are submitted to the Court (see, Selmouni v. France [GC], no. 25803/94, § 74, ECHR 1999-V; Hentrich v. France, 22 September 1994, § 33, Series A no. 296-A; and Remli v. France, 23 April 1996, § 33, Reports 1996-II). Thus, the complaint submitted to the Court must first have been made to the appropriate national courts, at least in substance, in accordance with the formal requirements of domestic law and within the prescribed time-limits (see Micallef v. Malta [GC], no. 17056/06, § 55, ECHR 2009). To hold otherwise would be to duplicate the domestic process with proceedings before the Court, which would hardly be compatible with the subsidiary character of the Convention (see Gavril Yosifov v. Bulgaria, no. 74012/01, § 42, 6 November 2008). Nevertheless, the obligation to exhaust domestic remedies requires only that an applicant make normal use of remedies that are effective, sufficient and accessible in respect of his Convention grievances (see Balogh v. Hungary, no. 47940/99, § 30, 20 July 2004, and John Sammut and Visa Investments Limited v. Malta (dec.), no. 27023/03, 28 June 2005). | 80. Zgodnie z art. 35 ust. 1 Konwencji Trybunał może zająć się daną kwestią dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym. Celem art. 35 jest zapewnienie Układającym się Państwom możliwości zapobieżenia lub naprawienia zarzucanych im naruszeń, zanim zarzuty te zostaną przedstawione Trybunałowi (zob. Selmouni przeciwko Francji [WI], skarga nr 25803/94, § 74, ETPCz 1999-V; Hentrich przeciwko Francji, 22 września 1994 r., § 33, Seria A nr 296-A; oraz Remli przeciwko Francji, 23 kwietnia 1996 r., § 33, Zbiór 1996-II). Zatem skarga złożona do Trybunału musi w pierwszej kolejności zostać złożona do właściwych sądów krajowych, przynajmniej co do istoty, zgodnie z formalnymi wymogami prawa krajowego i w przewidzianych terminach (zob. Micallef przeciwko Malcie [WI], skarga nr 17056/06, § 55, ETPCz 2009). Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby dublowanie procesu krajowego z postępowaniem przed Trybunałem, co byłoby trudne do pogodzenia z subsydiarnym charakterem Konwencji (zob. Gavril Yosifov przeciwko Bułgarii, skarga nr 74012/01, § 42, 6 listopada 2008 r.). Niemniej jednak obowiązek wyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym wymaga jedynie, aby skarżący korzystał w zwykłym trybie ze środków odwoławczych, które są skuteczne, wystarczające i dostępne w odniesieniu do jego skarg konwencyjnych (zob. Balogh przeciwko Węgrom, skarga nr 47940/99, § 30, 20 lipca 2004 r. oraz John Sammut i Visa Investments Limited przeciwko Malcie (dec.), skarga nr 27023/03, 28 czerwca 2005 r.). |
| 81. In terms of the burden of proof, it is up to the Government claiming non-exhaustion to satisfy the Court that the remedy was an effective one, available in theory and in practice at the relevant time (see Scoppola v. Italy (no. 2) [GC], no. 10249/03, § 71, 17 September 2009; Vernillo v. France, judgment of 20 February 1991, § 27, Series A no. 198; and Dalia v. France, judgment of 19 February 1998, § 38, Reports 1998-I). Once this burden has been satisfied, it falls to the applicant to establish that the remedy advanced by the Government was in fact exhausted, or was for some reason inadequate and ineffective in the particular circumstances of the case, or that there existed special circumstances absolving him or her from this requirement (see Akdivar and Others v. Turkey, 16 September 1996, § 68, Reports 1996‑IV; Demopoulos and Others v. Turkey (dec.) [GC], nos. 46113/99 et al, § 69, ECHR 2010; McFarlane v. Ireland [GC], no. 31333/06, § 107, 10 September 2010; Vučković and Others v. Serbia (preliminary objection) [GC], no. 17153/11 and 29 other cases, § 77, 25 March 2014; and Dankevich v. Ukraine, no. 40679/98, § 107, 29 April 2003). | 81. Jeśli chodzi o ciężar dowodu, to do Rządu powołującego się na niewyczerpanie środków odwoławczych należy wykazanie Trybunałowi, że środek odwoławczy był skuteczny, dostępny w teorii i w praktyce oraz w odpowiednim czasie (zob. Scoppola przeciwko Włochom (nr 2) [WI], skarga nr 10249/03, § 71, 17 września 2009 r.; Vernillo przeciwko Francji, wyrok z 20 lutego 1991 r., § 27, Seria A nr 198; oraz Dalia przeciwko Francji, wyrok z 19 lutego 1998 r., § 38, Zbiór 1998-I). Kiedy strona rządowa sprosta temu ciężarowi, skarżący musi wykazać, że środek odwoławczy zapewniony przez Rząd został skutecznie wyczerpany, lub był z jakiegoś powodu nieadekwatny i nieskuteczny w konkretnych okolicznościach sprawy, lub że istniały szczególne okoliczności zwalniające go z tego wymogu (zob. Akdivar i Inni przeciwko Turcji, 16 września 1996, § 68, Zbiór 1996-IV; Demopoulos i Inni przeciwko Turcji (dec.) [WI] skarga nr 46113/99 i inne, § 69, ETPCz 2010; McFarlane przeciwko Irlandii [WI], skarga nr 31333/06, § 107, 10 września 2010 r.; Vučković i Inni przeciwko Serbii (zastrzeżenie wstępne) [WI], skarga nr 17153/11 i 29 innych spraw, § 77, 25 marca 2014 r.; oraz Dankevich przeciwko Ukrainie, skarga nr 40679/98, § 107, 29 kwietnia 2003 r.).
|
| 82. The Court observes that in the instant case an issue arises because during three terms of his detention and more precisely, from 11 September 2009 until 22 November 2010, 24 January until 14 June 2011 and from 15 July until an unspecified date in November 2011, the applicant was not granted a single unsupervised visit from his wife in a private room. | 82. Trybunał zauważa, że w niniejszej sprawie pojawia się kwestia wymagająca rozważenia, ponieważ podczas trzech okresów pozbawienia wolności skarżącego, a dokładniej od 11 września 2009 r. do 22 listopada 2010 r., od 24 stycznia do 14 czerwca 2011 r. oraz od 15 lipca do nieokreślonej daty w listopadzie 2011 r., skarżącemu nie zapewniono ani jednego widzenia małżeńskiego bez dozoru w prywatnym pomieszczeniu. |
| 83. In the circumstances of the case, his grievance, namely the inability to intimately meet with his wife in these three periods, did not stem from any general prohibition under the law and it was not an entrenched state of affairs since material circumstances relevant to the assessment of whether or not the applicant deserved a reward in the form of a conjugal visit were variable (contrast Bannikov v. Latvia, no. 19279/03, § 71, 11 June 2013). The alleged hindrance to the applicant’s intimate visits with his wife must therefore be viewed as a series of instantaneous and isolated incidents resulting from each and every decision not to authorise a conjugal visit on a particular date as sought by the applicant. | 83. W okolicznościach sprawy zarzut skarżącego, a mianowicie brak możliwości odbycia intymnego spotkania z żoną w tych trzech okresach, nie wynikał z żadnego ogólnego zakazu wynikającego z przepisu prawa i nie był to utrwalony stan rzeczy, ponieważ okoliczności mające znaczenie dla oceny, czy skarżący zasługiwał na nagrodę w postaci widzenia małżeńskiego, były zmienne (a contrario Bannikov przeciwko Łotwie, skarga nr 19279/03, § 71, 11 czerwca 2013 r.). Zatem zarzucane utrudnienia w intymnych widzeniach skarżącego z żoną należy oceniać jako szereg chwilowych i odosobnionych incydentów wynikających z każdej decyzji o nieudzieleniu zezwolenia na widzenie małżeńskie w konkretnym dniu, o które wnioskował skarżący. |
| 84. The applicant started serving his criminal sentence on 11 September 2009 (see paragraph 8 above). He filed his first request for a conjugal visit on 25 September 2009 (see paragraph 21 above). It was rejected four days later (see paragraph 21 above). Two more requests for such a visit were rejected before the introduction of his application to the Court on 25 November 2009 (see paragraph 25 above). The applicant lodged his first interlocutory appeal against the sixth refusal (dated 17 March 2010). He did this shortly after 18 March 2010 (see paragraph 33 above), that is, four months after bringing the application before the Court. The Rzeszów Regional Court gave its decision on 30 April 2010 (see paragraphs 22 and 35 above). It appears that the applicant filed a similar appeal in September 2011 (see paragraph 36 above) and that around November 2011 he was for the first time granted a conjugal visit (see paragraph 20 above). | 84. Skarżący rozpoczął odbywanie kary w dniu 11 września 2009 r. (zob. paragraf 8 powyżej). Swój pierwszy wniosek o widzenie małżeńskie złożył w dniu 25 września 2009 r. (zob. paragraf 21 powyżej). Został on rozpatrzony odmownie cztery dni później (zob. paragraf 21 powyżej). Dwa kolejne wnioski o takie widzenie zostały rozpatrzone odmownie przed wniesieniem jego skargi do Trybunału w dniu 25 listopada 2009 r. (zob. paragraf 25 powyżej). Skarżący złożył swoją pierwszą skargę na szóstą decyzję odmowną (datowaną na 17 marca 2010 r.). Uczynił to krótko po dniu 18 marca 2010 r. (zob. paragraf 33 powyżej), czyli cztery miesiące po wniesieniu skargi do Trybunału. Sąd Okręgowy w Rzeszowie wydał orzeczenie w tej sprawie w dniu 30 kwietnia 2010 r. (zob. paragrafy 22 i 35 powyżej). Wydaje się, że skarżący złożył podobną skargę we wrześniu 2011 r. (zob. paragraf 36 powyżej) oraz że w okolicach listopada 2011 r. po raz pierwszy udzielono mu zgody na widzenie małżeńskie (zob. paragraf 20 powyżej). |
| 85. The Court would first reiterate that in so far as there exists at the national level a remedy enabling the domestic courts to address, at least in substance, the argument of a violation of a given Convention right, an applicant is, as a rule, in duty bound to exercise this remedy before he applies to the Court (see Baumann v. France, no. 33592/96, § 47, ECHR 2001‑V (extracts)). It is only in the event when the last stage of such remedies is reached shortly after the application is lodged with the Court but before the Court is called upon to pronounce itself on admissibility, that the latter is free to consider that the applicant has exhausted the domestic remedies in timely manner (see Ringeisen v. Austria, judgment of 16 July 1971, series A no. 13, p. 38, § 91; Gulijev v. Lithuania, no. 10425/03, § 30, 16 December 2008; Çaçan v. Turkey (dec.), no. 33646/96, 28 March 2000 and Tebieti Mühafize Cemiyyeti; and Israfilov v. Azerbaijan (dec.), no. 37083/03, 8 November 2007). | 85. Trybunał w pierwszej kolejności przypomina, że o ile na poziomie krajowym istnieje środek odwoławczy umożliwiający sądom krajowym odniesienie się, przynajmniej co do istoty, do argumentu naruszenia danego uprawnienia konwencyjnego, skarżący jest, co do zasady, zobowiązany do skorzystania z tego środka odwoławczego zanim zwróci się do Trybunału (zob. Baumann przeciwko Francji, skarga nr 33592/96, § 47, ETPCz 2001-V (fragmenty)). Tylko w przypadku gdy ostatni etap rozstrzygania takich środków odwoławczych zostanie osiągnięty wkrótce po złożeniu skargi do Trybunału, ale przed zwróceniem się do Trybunału o zajęcie stanowiska w kwestii dopuszczalności, Trybunał ma możliwość uznania, że skarżący wyczerpał środki odwoławcze przewidziane prawem wewnętrznym w odpowiednim czasie (zob. Ringeisen przeciwko Austrii, wyrok z 16 lipca 1971 r., seria A nr 13, s. 38, § 91; Gulijev przeciwko Litwie, skarga nr 10425/03, § 30, 16 grudnia 2008 r.; Çaçan przeciwko Turcji (dec.), skarga nr 33646/96, 28 marca 2000 r. i Tebieti Mühafize Cemiyyeti oraz Israfilov przeciwko Azerbejdżanowi (dec.), skarga nr 37083/03, 8 listopada 2007 r.). |
| 86. In the circumstances as described above (see paragraph 79 above), the present case does not fall into this exception. The interlocutory appeal against the prison governor’s decision not to grant a conjugal visit which can be lodged with a regional court under Article 7 of the Code (see paragraph 46 above) is a one-off remedy which is accessible directly to any prisoner concerned. This remedy was available to the applicant at all times and could address in an effective and meaningful manner, taking account of the Convention requirements, his grievance about the discretionary nature of conjugal visits stemming from their classification as rewards or forms of motivation, thus going to the issue of the lawfulness of the impugned refusals. Moreover, as the Government pointed out (see paragraph 69 above), the applicant’s requests for a conjugal visit had been examined in the light of changing circumstances – namely, whether the applicant had engaged in good or bad conduct. This argument is also supported by the fact that, in the present case, the scope of the examination of the applicant’s appeal by a penitentiary judge had indeed gone beyond unlawfulness and involved the assessment of the applicant’s individual circumstances, thus very much going to the merits of the impugned refusals (see paragraph 35 in fine, above). | 86. W okolicznościach opisanych powyżej (zob. paragraf 79 powyżej), niniejsza sprawa nie mieści się w tym wyjątku. Skarga na decyzję dyrektora zakładu karnego o odmowie udzielenia widzenia małżeńskiego, którą można wnieść do sądu okręgowego na podstawie art. 7 Kodeksu (zob. paragraf 46 powyżej), jest jednorazowym środkiem odwoławczym, który przysługuje każdemu zainteresowanemu więźniowi. Ten środek odwoławczy przysługiwał skarżącemu przez cały czas i skarżący mógł w skuteczny i konstruktywny sposób, biorąc pod uwagę wymogi Konwencji, podnieść zarzut dotyczący uznaniowego charakteru widzeń małżeńskich, wynikającego z ich zakwalifikowania jako nagrody lub formy ulgi, który tym samym dotyczył kwestii zgodności z prawem zaskarżonych decyzji odmownych. Ponadto, jak zauważył Rząd (zob. paragraf 69 powyżej), wnioski skarżącego o widzenia małżeńskie były rozpatrywane w świetle zmieniających się okoliczności – mianowicie, w kontekście tego czy skarżący wykazał się dobrym czy złym zachowaniem. Argument ten dodatkowo uzasadnia okoliczność, że w niniejszej sprawie zakres badania skargi skarżącego przez sędziego penitencjarnego rzeczywiście wykraczał poza kwestię zgodności z prawem i obejmował ocenę indywidualnych okoliczności skarżącego, a więc w dużym stopniu dotyczył zasadności merytorycznej zaskarżonych decyzji odmownych (zob. paragraf 35 in fine, powyżej). |
| 87. In view of these considerations, the Court finds that, in the circumstances of the instant case, the applicant did not give the penitentiary court an opportunity to put right the violation alleged against the prison authorities other than in respect of two requests for an unsupervised visit with his wife.
| 87. W świetle tych rozważań Trybunał stwierdza, że w okolicznościach niniejszej sprawy skarżący nie dał sądowi penitencjarnemu możliwości naprawienia naruszenia zarzucanego administracji penitencjarnej, poza dwoma wnioskami o widzenie małżeńskie bez dozoru. |
| 88. Furthermore on the issue of lawfulness, the Government argued that, in addition to the interlocutory appeals lodged in respect of two refusals to grant a conjugal visit, the applicant should have also brought a constitutional complaint and then, had he succeeded, a related civil action in tort (see paragraph 71 above). | 88. Ponadto, w kwestii zgodności z prawem, Rząd argumentował, że oprócz skarg złożonych w związku z dwiema odmownymi decyzjami udzielenia zgody na widzenia małżeńskie, skarżący powinien był również wnieść skargę konstytucyjną, a następnie – w razie jej uwzględnienia – będące jej konsekwencją powództwo cywilne z tytułu czynu niedozwolonego (zob. paragraf 71 powyżej). |
| 89. The Court observes that the two Constitutional Court’s judgments referred to by the Government (see paragraphs 50-53 above), were indeed triggered by constitutional complaints of detainees and resulted in the derogation of the unconstitutional provisions and a change in their interpretation and implementation by domestic courts. The fact remains, however, that these cases do not correspond to the subject-matter of the present application or to the circumstances of the applicant in the case at hand. | 89. Trybunał zauważa, że dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego, na które powołuje się Rząd (zob. paragrafy 50-53 powyżej), zostały rzeczywiście wydane wskutek skarg konstytucyjnych skierowanych przez osoby pozbawione wolności i doprowadziły do uchylenia niekonstytucyjnych przepisów oraz zmiany ich wykładni i stosowania przez sądy krajowe. Nie należy jednak tracić z oczu okoliczności, że sprawy te nie odpowiadają przedmiotowi niniejszej skargi ani okolicznościom, w jakich znajduje się skarżący w przedmiotowej sprawie. |
| 90. The Court also stresses that the applicant was seeking to obtain conjugal visits while he was in prison. Consequently, only a remedy capable of providing a timely rectification of his situation could be considered adequate and effective. | 90. Trybunał podkreśla również, że skarżący starał się o uzyskanie widzeń małżeńskich podczas pobytu w zakładzie karnym. W konsekwencji, jedynie środek odwoławczy mogący zapewnić natychmiastową poprawę jego sytuacji można uznać za odpowiedni i skuteczny. |
| 91. The Constitutional Court, if it had been invited to rule on a penitentiary judge’s decision to refuse the applicant a conjugal visit sought, would have inevitably examined the matter long after the events and, anyhow, would not have had jurisdiction to quash the impugned decision and to bring about the enforcement of such a visit. | 91. Trybunał Konstytucyjny, gdyby zwrócono się do niego o rozstrzygnięcie w sprawie orzeczenia sędziego penitencjarnego o odmowie udzielenia skarżącemu zgody na wnioskowane widzenia małżeńskie, nieuchronnie zbadałby tę kwestię długo po wydarzeniach, a – tak czy inaczej – nie byłby właściwy do uchylenia zaskarżonej decyzji i nakazania udzielenia zgody na odbycie takiego widzenia. |
| 92. The general and intended consequence of the Constitutional Court’s judgments in Poland is that they result in the reopening of cases which had been decided on the basis of an unconstitutional provision or rule of law (see Szott-Medyńska and Others v. Poland (dec.), no. 47414/99, 9 October 2003; Pachla v. Poland (dec.), no. 8812/02, 8 November 2005; Więcek v. Poland (dec.), no. 19795/02, 17 January 2006; Tereba v. Poland (dec.), no. 30263/04, 21 November 2006; and Hösl-Daum and Others v. Poland (dec.), no. 10613/07, 7 October 2014 and paragraph 81 above). However, the Government did not provide persuasive explanations that a constitutional complaint can lead to the change of the situation of a person seeking to obtain a conjugal visit in prison if the legal basis of the procedure in question is declared contrary to the Constitution by the Constitutional Court. | 92. Ogólną i zamierzoną konsekwencją wyroków Trybunału Konstytucyjnego w Polsce jest to, że skutkują one wznowieniem spraw, które zostały rozstrzygnięte na podstawie niekonstytucyjnego przepisu lub normy prawnej (zob. Szott-Medyńska i Inni przeciwko Polsce (dec.), skarga nr 47414/99, 9 października 2003 r.; Pachla przeciwko Polsce (dec.), skarga nr 8812/02, 8 listopada 2005 r.; Więcek przeciwko Polsce (dec.), skarga nr 19795/02, 17 stycznia 2006 r.; Tereba przeciwko Polsce (dec.), skarga nr 30263/04, 21 listopada 2006 r.; oraz Hösl-Daum i Inni przeciwko Polsce (dec.), skarga nr 10613/07, 7 października 2014 r. oraz paragraf 81 powyżej). Rząd nie przedstawił jednak przekonujących wyjaśnień, że skarga konstytucyjna może doprowadzić do zmiany sytuacji osoby ubiegającej się o uzyskanie widzenia małżeńskiego w zakładzie karnym, jeżeli podstawa prawna przedmiotowej procedury zostanie uznana przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczną z Konstytucją. |
| 93. Accordingly, in the instant case the Government, upon whom the burden of proof lies, have not satisfied the Court that a constitutional complaint and a related civil action would have provided reasonable prospects of a successful outcome (contrast Hinczewski v. Poland, no. 34907/05, §§ 44-48, 5 October 2010) and constituted a practical and effective means by which the applicant could have challenged the lawfulness of the authorities’ refusal to allow him private visits from his wife in the sense of offering him timely and reasonable prospects of correcting the alleged constitutional shortcomings in the impugned state of affairs while it was ongoing (compare Porowski v. Poland, no. 34458/03, § 99, 21 March 2017). | 93. W związku z tym, w niniejszej sprawie Rząd, na którym spoczywa ciężar dowodu, nie wykazał Trybunałowi, że skarga konstytucyjna i związane z nią powództwo cywilne dawałyby rozsądne perspektywy pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy (a contrario Hinczewski przeciwko Polsce, skarga nr 34907/05, §§ 44-48, 5 października 2010 r.) oraz stanowiły praktyczny i skuteczny środek, za pomocą którego skarżący mógłby zakwestionować zgodność z prawem odmowy udzielenia przez organy administracji więziennej zgody na umożliwienie mu prywatnych widzeń małżeńskich, w znaczeniu zaoferowania mu nieodległych czasowo i rozsądnych perspektyw naprawienia zarzucanych naruszeń ustawy zasadniczej w stanie faktycznym objętym przedmiotem skargi w czasie jego trwania (por. Porowski przeciwko Polsce, skarga nr 34458/03, § 99, 21 marca 2017 r.). |
| 94. Consequently, the Court considers that the part of the application which concerns at least ten requests for a conjugal visit rejected by the prison authorities during the first-term of his post-conviction detention, at least two such requests rejected during the second-term and at least two such requests rejected during the third-term of his detention (see paragraphs 11, 14, 17 and 18 above) is inadmissible because of the applicant’s failure to have a recourse to the effective remedy under Article 7 of the Code. | 94. W konsekwencji Trybunał uważa, że część skargi, która dotyczy co najmniej dziesięciu wniosków o widzenie małżeńskie rozpatrzonych odmownie przez administrację więzienną podczas pierwszego okresu osadzenia skarżącego po wyroku skazującym, co najmniej dwóch takich wniosków rozpatrzonych odmownie podczas drugiego okresu i co najmniej dwóch takich wniosków rozpatrzonych odmownie podczas trzeciego okresu jego osadzenia (zob. paragrafy 11, 14, 17 i 18 powyżej) jest niedopuszczalna z powodu nieskorzystania przez skarżącego ze skutecznego środka odwoławczego na podstawie art. 7 Kodeksu. |
| 95. It follows that this part of the application must be rejected under Article 35 §§ 1 and 4 of the Convention for non-exhaustion of domestic remedies. | 95. Wynika z tego, że ta część skargi musi zostać przez Trybunał odrzucona na podstawie art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji z powodu niewyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym. |
| 96. The Court considers that the part of the application concerning the two refusals to grant conjugal visits against which the applicant appealed under Article 7 of the Code (refusals of: 18 March 2010 and 20 September 2011; see paragraphs 33 and 36 above), cannot be rejected under Article 35 § 1 of the Convention for failure to exhaust domestic remedies. To this end, the Court dismisses the Government’s argument that, in addition to the interlocutory appeals lodged in respect of two refusals to grant requests for a conjugal visit, the applicant should have also lodged a constitutional complaint and subsequently a related civil action in tort (see, mutatis mutandis, Ndidi v. the United Kingdom, no. 41215/14, §§ 69 and 70, 14 September 2017). | 96. Trybunał stoi na stanowisku, że część skargi dotycząca dwóch decyzji odmownych dotyczących udzielenia widzeń małżeńskich, które skarżący zaskarżył na podstawie art. 7 Kodeksu (decyzje odmowne z: 18 marca 2010 r. i 20 września 2011 r.; zob. paragrafy 33 i 36 powyżej), nie może zostać odrzucona na podstawie art. 35 ust. 1 Konwencji z powodu niewyczerpania środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym. W tym zakresie Trybunał nie uwzględnił argumentu Rządu, że oprócz skarg wniesionych w związku z dwiema odmowami uwzględnienia wniosków o widzenie małżeńskie, skarżący powinien był również wnieść skargę konstytucyjną, a następnie będące jej konsekwencją powództwo cywilne z tytułu czynu niedozwolonego (zob. mutatis mutandis, Ndidi przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 41215/14, §§ 69 i 70, 14 września 2017 r.). |
| 97. The Court furthermore notes that as regards those two above-mentioned refusals to grant conjugal visits the application is not manifestly ill-founded within the meaning of Article 35 § 3 (a) of the Convention. This part of the application is also not inadmissible on any other grounds and must therefore be declared admissible. | 97. Trybunał zauważa ponadto, że w odniesieniu do dwóch wyżej wymienionych decyzji odmownych dotyczących udzielenia widzeń małżeńskich skarga nie jest w sposób oczywisty nieuzasadniona w rozumieniu art. 35 ust. 3 lit. a Konwencji. Ta część skargi nie jest również niedopuszczalna z jakichkolwiek innych powodów i dlatego musi zostać uznana za dopuszczalną. |
| 98. The applicant submitted that the restriction on his right to receive private conjugal visits in prison was unjustified and disproportionate. In particular, he claimed that the alleged interference had been destructive to his family life and had prevented him and his wife from having more children. The applicant also stressed that maintaining contact with family through supervised visits, telephone calls and correspondence was different from maintaining family and marriage bonds. The latter was not possible in prison, where no physical contact with his wife was permitted during supervised visits and where unsupervised visits in a separate room were not granted. Lastly, the applicant submitted that the fact that under the law, conjugal visits constituted a reward or a motivational measure to be granted at the discretion of a prison governor rendered them practically impossible to obtain.
| 98. Skarżący podniósł, że ograniczenie jego prawa do odbywania prywatnych widzeń małżeńskich w zakładzie karnym było nieuzasadnione i niewspółmierne. W szczególności twierdził, że zarzucana ingerencja miała destrukcyjny wpływ na jego życie rodzinne i uniemożliwiła jemu i jego żonie posiadanie większej liczby dzieci. Skarżący podkreślił również, że utrzymywanie kontaktu z rodziną poprzez dozorowane wizyty, rozmowy telefoniczne i korespondencję różni się od utrzymywania więzi rodzinnych i małżeńskich. Utrzymywanie więzi rodzinnych i małżeńskich nie było możliwe w zakładzie karnym, gdzie nie zezwalano na fizyczny kontakt z żoną podczas dozorowanych widzeń i gdzie nie udzielano widzeń bez dozoru w oddzielnym pomieszczeniu. Wreszcie skarżący podniósł, że fakt, iż zgodnie z prawem widzenia małżeńskie stanowiły nagrodę lub ulgę przyznawane według uznania dyrektora zakładu karnego, czyniły je praktycznie niemożliwymi do uzyskania.
|
| 99. The Government submitted that under Article 8 of the Convention, the States had not been under an obligation to ensure the possibility of prisoners receiving conjugal visits. In this respect they referred to the Commission’s decision in the case of E.L.H. and P.B.H. v. the United Kingdom ((dec.), nos. 32094/96 and 32568/96, 22 October 1997) and also to the Court’s judgments in the cases of Aliev v. Ukraine (no. 41220/98, § 188, 29 April 2003), and Dickson v. the United Kingdom ([GC], no. 44362/04, § 81, ECHR 2007‑V). | 99. Rząd stwierdził, że zgodnie z art. 8 Konwencji Układające się Państwa nie miały obowiązku zapewnienia więźniom możliwości odbywania widzeń małżeńskich. W tym zakresie powołał się na decyzję Komisji w sprawie E.L.H. i P.B.H. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu ((dec.), skargi nr 32094/96 i 32568/96, 22 października 1997 r.), a także na wyroki Trybunału w sprawach Aliev przeciwko Ukrainie (skarga nr 41220/98, § 188, 29 kwietnia 2003 r.) oraz Dickson przeciwko Zjednoczonemu Królestwu ([WI], skarga nr 44362/04, § 81, ETPCz 2007 V). |
| 100. The Government drew the Court’s attention to the practical impossibility of ensuring unlimited conjugal visits for all prisoners in Poland, where the number of people deprived of liberty was close to the statutory maximum limit (in terms of overcrowding). The current regulation of conjugal visits in prison as a reward or motivational measure (and not as a blanket right) took into account both the State’s limited resources and prisoners’ personal needs, in view of their ultimate goal of rehabilitation. | 100. Rząd zwrócił uwagę Trybunału na praktyczną niemożność zapewnienia nieograniczonych widzeń małżeńskich wszystkim więźniom w Polsce, gdzie liczba osób pozbawionych wolności była bliska ustawowemu limitowi (w zakresie przeludnienia). Obecne uregulowanie kwestii widzeń małżeńskich w więzieniu jako nagrody lub ulgi (a nie jako normy blankietowej) uwzględniało zarówno ograniczone zasoby państwa, jak i osobiste potrzeby więźniów, mając na uwadze ostateczny cel, jakim jest ich resocjalizacja. |
| 101. They furthermore argued that the applicant had not been deprived of contact with his family and that any limitation of such contact (including the refusals to authorise conjugal visits) had been in accordance with the law and in pursuit of legitimate aims – namely, to: ensure discipline among prisoners; avoid the trafficking of illicit objects and substances; diminish the risk of a prisoner escaping or engaging in insubordination; and ensure that the denial of conjugal visits was seen as a punishment and therefore had a deterrent effect. It was also submitted that the interference had been necessary in a democratic society. | 101. Ponadto Rząd podniósł, że skarżący nie został pozbawiony kontaktu z rodziną, a wszelkie ograniczenia takiego kontaktu (w tym odmowy udzielenia zgody na widzenia małżeńskie) były zgodne z prawem i służyły realizacji uzasadnionych celów, a mianowicie: zapewnieniu dyscypliny wśród więźniów; zapobieganiu handlu nielegalnymi przedmiotami i substancjami; zmniejszeniu ryzyka ucieczki więźnia lub jego niesubordynacji; oraz zapewnieniu, że odmowa widzeń małżeńskich była postrzegana jako kara, a zatem miała skutek odstraszający. Stwierdzono również, że taka ingerencja była konieczna w społeczeństwie demokratycznym. |
| 102. In the Government’s submission, the applicant’s requests had always been duly examined in the light of his conduct and the nature of his offences. The applicant had a record of reprehensible behaviour. He had received punishments for breaches of prison discipline; on two occasions such breaches had amounted to a criminal offence. He had been convicted of violent crimes – namely robbery and battery. Moreover, rewards that the applicant had eventually received – namely the authorisation of additional supervised visits from his family and commendation from the prison governor – had not brought about the intended effect, as the applicant’s conduct had again deteriorated. The Government also noted that Rzeszów Prison, in which the applicant had spent most of the time during the three terms of his post-conviction detention, was the largest prison facility in the region with 334 guards, ten civilian employees and the capacity to hold 1,001 detainees. Lastly, the Government pointed out that the applicant had been deprived of intimate contact with his wife only for relatively short periods of time, given that he had been at liberty from November 2010 until January 2011 and from June until July 2011. | 102. Zdaniem Rządu, wnioski skarżącego były każdorazowo należycie rozpatrywane z uwzględnieniem jego zachowania i charakteru popełnionych przez niego przestępstw. Odnotowano [liczne] przypadki nagannego zachowania skarżącego. Był karany za naruszenie dyscypliny więziennej; w dwóch przypadkach było to równoznaczne z popełnieniem przestępstwa. Został skazany za przestępstwa z użyciem przemocy – mianowicie rozbój i pobicie. Ponadto, nagrody, które ostatecznie skarżącemu przyznano – mianowicie zezwolenie na dodatkowe dozorowane widzenia rodzinne oraz pochwała dyrektora zakładu karnego – nie przyniosły zamierzonego efektu, ponieważ zachowanie skarżącego uległo ponownemu pogorszeniu. Rząd wskazał również, że Zakład Karny w Rzeszowie, w którym skarżący spędził większość czasu podczas trzech okresów osadzenia po wyroku skazującym, był największą jednostką penitencjarną w regionie, zatrudniającą 334 funkcjonariuszy Służby Więziennej, dziesięciu pracowników cywilnych i mogącą pomieścić 1001 osadzonych. Wreszcie, Rząd podkreślił, że skarżący został pozbawiony intymnego kontaktu z żoną jedynie na stosunkowo krótkie okresy, biorąc pod uwagę, że przebywał na wolności od listopada 2010 r. do stycznia 2011 r. oraz od czerwca do lipca 2011 r. |
| 103. The Government concluded that, against this background, allowing the applicant to receive conjugal visits would have been unjustified and would have had a demotivating effect both on the applicant and the prison population in general. | 103. Rząd stwierdził, że w tym kontekście umożliwienie skarżącemu odbywania widzeń małżeńskich byłoby nieuzasadnione i miałoby demotywujący wpływ zarówno na skarżącego, jak i na ogólnie na osadzonych. |
| 104. Written comments submitted on 16 May 2012 by the Foundation contain an overview of the domestic law and practice concerning the operation of the system of prisoners’ conjugal visits. | 104. Uwagi pisemne przekazane w dniu 16 maja 2012 r. przez Fundację zawierają przegląd prawa i praktyki krajowej w zakresie funkcjonowania systemu widzeń małżeńskich udzielanych więźniom. |
| 105. Firstly, the Foundation submitted that (i) strict requirements that a reward be granted only if a prisoner had displayed outstanding conduct and that a motivational measure be granted only if it was particularly justified by extraordinary family or individual circumstances, and (ii) the lack of rooms adapted for conjugal visits and insufficient procedural safeguards, meant that securing such a visit was practically impossible. | 105. Po pierwsze, Fundacja podniosła, że (i) ścisłe wymogi, aby nagroda była przyznawana tylko wtedy, gdy skazany wykazał się wyróżniającym się zachowaniem i aby ulga była przyznawana tylko w wypadkach szczególnie uzasadnionych nadzwyczajnymi warunkami rodzinnymi lub osobistymi skazanego, oraz (ii) brak pomieszczeń przystosowanych do widzeń małżeńskich i niewystarczające gwarancje proceduralne powodują, że uzyskanie takiego widzenia jest praktycznie niemożliwe. |
| 106. To this effect, the following country statistics, prepared by an expert academic, were produced. On the basis of the records available, the expert noted that unsupervised conjugal visits in a private room had been authorised in Poland: zero times between 1998 and 2002; three times in 2003; zero times in 2004; twice in 2005, three times in 2006; six times in 2007; eleven times in 2008; twenty-two times in 2009; 9,282 times in 2010; 12,041 times in 2011; and 2,747 times between January and May 2012. According to the third party, the increase in the years 2010-2012 had been the result of the setting-up of a new system under which decisions on visits to prisoners were electronically registered. | 106. W tym celu opracowano następujące statystyki krajowe, przygotowane przez eksperta akademickiego. Na podstawie dostępnych danych ekspert stwierdził, że w Polsce zezwolono na widzenia małżeńskie bez dozoru w prywatnym pomieszczeniu: zero razy w latach 1998-2002; trzy razy w 2003 r.; zero razy w 2004 r.; dwa razy w 2005 r., trzy razy w 2006 r.; sześć razy w 2007 r.; jedenaście razy w 2008 r.; dwadzieścia dwa razy w 2009 r.; 9 282 razy w 2010 r.; 12 041 razy w 2011 r. oraz 2747 razy w okresie od stycznia do maja 2012 r. Według strony trzeciej wzrost w latach 2010-2012 był wynikiem wprowadzenia nowego systemu, w którym decyzje dotyczące widzeń odbywanych przez osadzonych były rejestrowane elektronicznie. |
| 107. The above-mentioned figures for the years 2010-2012 had constituted the total number of conjugal visits granted to 3,557, 4,016 and 1,558 persons deprived of liberty in each of those years, respectively. It followed that this reward and motivational measure had in fact been available to only 5% of the prison population in Poland. | 107. Powyższe dane za lata 2010-2012 stanowiły łączną liczbę widzeń małżeńskich udzielonych odpowiednio 3557, 4016 i 1558 osobom pozbawionym wolności w każdym z tych lat. Wynika z tego, że ten środek o charakterze nagrody lub ulgi był w rzeczywistości dostępny jedynie dla 5% całkowitej populacji osadzonych w Polsce. |
| 108. The number of applications for a conjugal visit that had been refused was unknown. | 108. Liczba wniosków o udzielenie widzeń małżeńskich, które zostały rozpatrzone odmownie nie była znana. |
| 109. Secondly, the Foundation observed that the discretionary nature of decisions to grant conjugal visits had created an unwanted discrepancy between prison facilities. In 2011, out of the total number of 191 prisons and remand centres, twenty-four of those facilities had not granted a single conjugal visit by way of a reward, and seventy-six facilities had not granted such a visit as a motivational measure. | 109. Po drugie, Fundacja zauważyła, że uznaniowy charakter decyzji o udzielaniu widzeń małżeńskich spowodował niepożądaną rozbieżność między jednostkami penitencjarnymi. W 2011 r. na ogólną liczbę 191 zakładów karnych i aresztów śledczych, dwadzieścia cztery z nich nie udzieliły ani jednego widzenia małżeńskiego w postaci nagrody, a siedemdziesiąt sześć jednostek nie udzieliło takiego widzenia w postaci ulgi. |
| 110. Thirdly, to enable certain categories of convicted prisoners to maintain their family ties, prison authorities could issue detainees a special pass allowing them to leave a detention facility for a maximum duration of thirty hours (under Article 138 § 1 (7) of the Code) and a licence for leave of a maximum duration of fourteen days (under Article 138 § 1 (8)). The number of persons who had obtained such permits had been: 42,750 in 2007; 41,241 in 2008; 39,036 in 2009; 34,778 in 2010; and 32,782 in 2011. In principle, to be eligible for such a reward a prisoner had to have completed at least half of his prison sentence in such a manner as to be eligible for conditional or early release. | 110. Po trzecie, aby umożliwić niektórym kategoriom skazanych utrzymanie więzi rodzinnych, administracja więzienna mogła wydawać osadzonym specjalną przepustkę pozwalającą na opuszczenie zakładu karnego na czas nie dłuższy niż trzydzieści godzin (na podstawie art. 138 § 1 pkt 7 Kodeksu) oraz zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego na czas nie dłuższy niż czternaście dni (na podstawie art. 138 § 1 pkt 8 Kodeksu). Liczba osób, które uzyskały takie zezwolenia wynosiła: 42 750 w 2007 r.; 41 241 w 2008 r.; 39 036 w 2009 r.; 34 778 w 2010 r.; oraz 32 782 w 2011 r. Co do zasady możliwość skorzystania z takiej nagrody uzależniona była od odbycia przez skazanego co najmniej połowy kary pozbawienia wolności w sposób umożliwiający skorzystanie z warunkowego lub przedterminowego zwolnienia. |
| 111. The Court reaffirms its settled case-law to the effect that prisoners in general continue to enjoy all the fundamental rights and freedoms guaranteed under the Convention save for the right to liberty, where lawfully imposed detention expressly falls within the scope of Article 5 of the Convention. It is inconceivable that a prisoner should forfeit those rights and freedoms merely because of his status as a person detained following conviction (see Hirst v. the United Kingdom (no. 2) [GC], no. 74025/01, §§ 69-70, ECHR 2005-IX; Dickson, cited above, § 67, ECHR 2007‑V; and Stummer v. Austria [GC], no. 37452/02, § 99, ECHR 2011).
| 111. Trybunał potwierdza swoje utrwalone orzecznictwo, zgodnie z którym więźniowie, co do zasady, nadal korzystają ze wszystkich podstawowych praw i wolności gwarantowanych na mocy Konwencji, z wyjątkiem prawa do wolności, przy czym zgodne z prawem pozbawienie wolności wyraźnie wchodzi w zakres art. 5 Konwencji. Nie do pomyślenia jest sytuacja, w której więzień traci te prawa i wolności jedynie z powodu swojego statusu osoby pozbawionej wolności w wyniku skazania (zob. Hirst przeciwko Zjednoczonemu Królestwu (nr 2) [WI], skarga nr 74025/01, §§ 69-70, ETPCz 2005-IX; Dickson, op. cit., § 67, ETPCz 2007-V; oraz Stummer przeciwko Austrii [WI], skarga nr 37452/02, § 99, ETPCz 2011). |
| 112. The Court has also had occasion to recognise the legitimate aim of a policy of progressive social reintegration of persons sentenced to imprisonment (see Mastromatteo v. Italy [GC], no. 37703/97, § 72, ECHR 2002‑VIII; Maiorano and Others v. Italy, no. 28634/06, § 108, 15 December 2009; Schemkamper v. France, no. 75833/01, § 31, 18 October 2005; and Boulois v. Luxembourg [GC], no. 37575/04, § 83, ECHR 2012). At the same time, the Court has admitted that States may grant benefits created as an incentive to prisoners. Such benefits may constitute privileges that can be granted or refused as the authorities see fit (see Boulois, cited above, § 97). Privileges may encompass in particular measures like prison leave (see Boulois, cited above, § 98) or an early release (see Szabó v. Sweden (dec.), no. 28578/03, ECHR 2006‑VIII; Tereshchenko v. Russia, no. 33761/05, § 107, 5 June 2014; and Macedo Da Costa v. Luxembourg (dec.), no. 26619/07, § 22, 5 June 2012). | 112. Trybunał miał również możliwość uwzględnienia uzasadnionego celu polityki stopniowej reintegracji społecznej osób skazanych na karę pozbawienia wolności (zob. Mastromatteo przeciwko Włochom [WI], skarga nr 37703/97, § 72, ETPCz 2002-VIII; Maiorano i Inni przeciwko Włochom, skarga nr 28634/06, § 108, 15 grudnia 2009 r.; Schemkamper przeciwko Francji, skarga nr 75833/01, § 31, 18 października 2005 r.; oraz Boulois przeciwko Luksemburgowi [WI], skarga nr 37575/04, § 83, ETPCz 2012). Jednocześnie Trybunał przyznał, że Układające się Państwa mogą przyznawać więźniom korzyści stanowiące dla nich formę zachęty. Świadczenia takie mogą stanowić przywileje, które mogą być przyznawane lub których przyznania można odmówić według uznania władz (zob. Boulois, op. cit., § 97). Przywileje mogą obejmować w szczególności środki takie jak przepustka z zakładu karnego (zob. Boulois, op. cit., § 98) lub przedterminowe zwolnienie (zob. Szabó przeciwko Szwecji (dec.), skarga nr 28578/03, ETPCz 2006 VIII; Tereshchenko przeciwko Rosji, skarga nr 33761/05, § 107, 5 czerwca 2014 r.; oraz Macedo Da Costa przeciwko Luksemburgowi (dec.), skarga nr 26619/07, § 22, 5 czerwca 2012 r.). |
| 113. The Court has held that it is “an essential part of both private life and the rehabilitation of prisoners that their contact with the outside world be maintained as far as practicable, in order to facilitate their reintegration in society on release, and this is effected, for example, by providing visiting facilities for the prisoners’ friends and by allowing correspondence with them and others” (see Ciorap v. Moldova, no. 12066/02, § 107, 19 June 2007). The Court has also observed that, regarding visiting rights, it is an essential part of a prisoner’s right to respect for family life that the prison authorities enable him, or, if need be, assist him, to maintain contact with his close family. At the same time, it has to be recognised that some measure of control of prisoners’ contacts with the outside world is called for and is not of itself incompatible with the Convention. Such measures could include the limitations imposed on the number of family visits, supervision over those visits and, if so justified by the nature of the offence and the specific individual characteristics of a detainee, subjection of the detainee to a special prison regime or special visits arrangements (see Khoroshenko v. Russia [GC], no. 41418/04, § 123, ECHR 2015, with further references). | 113. Trybunał orzekł, że „istotnym elementem zarówno życia prywatnego, jak i resocjalizacji więźniów jest utrzymywanie ich kontaktu ze światem zewnętrznym w takim stopniu, w jakim jest to możliwe, w celu ułatwienia ich reintegracji społecznej po zwolnieniu, co jest realizowane na przykład poprzez zapewnienie możliwości odwiedzin dla przyjaciół więźniów oraz umożliwienie korespondencji z nimi i innymi osobami” (zob. Ciorap przeciwko Mołdawii, skarga nr 12066/02, § 107, 19 czerwca 2007 r.). Trybunał zauważył również, że w odniesieniu do prawa do widzeń, istotną częścią prawa więźnia do poszanowania życia rodzinnego jest umożliwienie mu przez administrację więzienną, lub w razie potrzeby, pomoc z jej strony w utrzymaniu kontaktu z bliską rodziną. Jednocześnie należy uznać, że pewne środki kontroli kontaktów więźniów ze światem zewnętrznym są konieczne i same w sobie nie są niezgodne z Konwencją. Środki takie mogą obejmować ograniczenie liczby widzeń rodzinnych, nadzór nad tymi widzeniami oraz, jeśli jest to uzasadnione charakterem przestępstwa i szczególnymi cechami indywidualnymi osadzonego, poddanie osadzonego specjalnemu reżimowi więziennemu lub specjalnym warunkom dotyczącym widzeń (zob. Khoroshenko przeciwko Rosji [WI], skarga nr 41418/04, § 123, ETPCz 2015, i przytoczone tam orzecznictwo). |
| 114. The Court, like the Commission previously (see X. v. the Federal Republic of Germany, no. 3603/68, Commission decision of 4 February 1970; G.S. and R.S. v. the United Kingdom, no. 17142/90, Commission decision of 10 July 1991; and E.L.H. and P.B.H. v. the United Kingdom, nos. 32094/96 and 32568/96, Commission decision of 22 October 1997), has noted with approval the reform movements in several European countries to improve prison conditions by facilitating long-term (also called “conjugal”) visits. However, the Court has stressed that the refusal of such visits may be regarded as justified for the prevention of disorder and crime within the meaning of Article 8 § 2 of the Convention (see Aliev, cited above, and Nazarenko v. Latvia, no. 76843/01, § 26, 1 February 2007). The Court has confirmed that the Convention does not require the Contracting States to make provision for such visits. Accordingly, this is an area in which the Contracting States enjoy a wide margin of appreciation in determining the steps to be taken to ensure compliance with the Convention with due regard to the needs and resources of the community and of individuals (see Dickson, cited above, § 81, and Epners-Gefners v. Latvia, no. 37862/02, § 62, 29 May 2012). In Aliev v. Ukraine the Court has recognised that the denial by the prison authorities to allow the applicant to have the possibility of a private, physical contact with his wife was not incompatible with the Convention, being a justified measure for the preservation or order and the prevention of crime (Aliev, cited above, §§ 185-190). | 114. Trybunał, podobnie jak wcześniej Komisja (zob. X. przeciwko Republice Federalnej Niemiec, skarga nr 3603/68, decyzja Komisji z dnia 4 lutego 1970 r.; G.S. i R.S. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 17142/90, decyzja Komisji z dnia 10 lipca 1991 r.; oraz E.L.H. i P.B.H. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, skargi nr 32094/96 i 32568/96, decyzja Komisji z dnia 22 października 1997 r.), z aprobatą odnotował ruchy reformatorskie w kilku krajach europejskich, zmierzające do poprawy warunków w zakładach karnych poprzez ułatwienie widzeń długoterminowych (zwanych również „małżeńskimi”). Trybunał podkreślił jednak, że odmowa udzielania takich widzeń może być uznana za uzasadnioną ze względu na zapobieganie zakłócaniu porządku i przestępczości w rozumieniu art. 8 ust. 2 Konwencji (zob. Aliev, op. cit., oraz Nazarenko przeciwko Łotwie, skarga nr 76843/01, § 26, 1 lutego 2007 r.). Trybunał potwierdził, że Konwencja nie wymaga, aby Układające się Państwa wprowadziły przepisy dotyczące takich widzeń. W związku z tym jest to obszar, w którym Układające się Państwa korzystają z szerokiego marginesu uznaniowości przy określaniu działań, które należy podjąć w celu zapewnienia zgodności z Konwencją, z należytym uwzględnieniem potrzeb, zasobów społeczności i jednostek (zob. Dickson, op. cit., § 81, oraz Epners-Gefners przeciwko Łotwie, skarga nr 37862/02, § 62, 29 maja 2012 r.). W sprawie Aliev przeciwko Ukrainie Trybunał uznał, że odmowa udzielenia przez administrację więzienną zgody na umożliwienie skarżącemu prywatnego, fizycznego kontaktu z żoną nie była niezgodna z Konwencją, będąc uzasadnionym środkiem służącym zachowaniu porządku i zapobieganiu przestępczości (Aliev, op. cit., §§ 185-190). |
| 115. The Court has already clarified that, in relation to disciplinary regimes and assessments of individual conduct, it may be difficult to frame laws with high precision and that a certain degree of flexibility may even be desirable to enable the national courts to develop the law in the light of their assessment of what measures are necessary in the particular circumstances of each case (see Goodwin v. the United Kingdom, 27 March 1996, § 33, Reports 1996-II). It is a logical consequence of the principle that laws must be of general application that the wording of statutes is not always precise. The need to avoid excessive rigidity and to keep pace with changing circumstances means that many laws are inevitably couched in terms which, to a greater or lesser extent, are vague. The interpretation and application of such enactments depend on practice (see Gorzelik and Others v. Poland [GC], no. 44158/98, § 64, ECHR 2004-I, and Oleksandr Volkov v. Ukraine, no. 21722/11, 9 January 2013).
| 115. Trybunał wyjaśnił już, że w odniesieniu do systemów dyscyplinarnych i oceny indywidualnego zachowania może być trudno tworzyć przepisy z dużą precyzją i że pewien stopień elastyczności może być nawet pożądany, aby umożliwić sądom krajowym kształtowanie prawa w świetle ich oceny, jakie środki są niezbędne w szczególnych okolicznościach każdej sprawy (zob. Goodwin przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, 27 marca 1996 r., § 33, Zbiór 1996-II). Logiczną konsekwencją zasady, że prawo musi nadawać się do powszechnego stosowania jest, że brzmienie ustaw jest nie zawsze precyzyjne. Potrzeba uniknięcia nadmiernej sztywności oraz dochowania kroku zmieniającym się okolicznościom oznacza, że wiele ustaw nieuchronnie redagowanych jest w, w większym lub mniejszym stopniu, w sposób nieprecyzyjny. Wykładnia i stosowanie takich aktów prawnych zależy od praktyki (zob. Gorzelik i Inni przeciwko Polsce [WI], skarga nr 44158/98, § 64, ETPCz 2004-I, oraz Oleksandr Volkov przeciwko Ukrainie, skarga nr 21722/11, 9 stycznia 2013 r.). |
| 116. In the instant case, the Court will examine the applicant’s complaint under Article 8 of the Convention regarding two refusals by prison authorities dated 18 March 2010 and on 20 September 2011 to grant extra conjugal visits (see paragraphs 33 and 36 above). | 116. W niniejszej sprawie Trybunał rozpatrzy skargę skarżącego na podstawie art. 8 Konwencji dotyczącą dwóch decyzji odmownych administracji więziennej z dnia 18 marca 2010 r. oraz z dnia 20 września 2011 r. w przedmiocie udzielenia dodatkowych widzeń małżeńskich (zob. paragrafy 33 i 36 powyżej). |
| 117. The Court notes that the applicant’s Article 8 complaint is two-fold. It is, in part, directed at the law on the granting of conjugal visits to prisoners. The applicant argues that regulating such visits not as a right, but as a reward to be granted at the discretion of a prison governor, essentially renders the law in question unforeseeable, visits inherently and practically impossible to obtain, and the system as a whole disproportionate. The other part of the applicant’s complaint turns on the particular circumstances of the authorities’ refusal to accept that the applicant deserved, taking into account his conduct in prison, to be granted the conjugal visits sought (see paragraph 98 above). | 117. Trybunał zauważa, że skarga skarżącego w oparciu o art. 8 Konwencji ma dwojaki charakter. Jest ona, po części, skierowana przeciwko przepisom ustawy o udzielaniu więźniom widzeń małżeńskich. Skarżący twierdzi, że uregulowanie takich widzeń nie jako prawa, lecz jako nagrody przyznawanej według uznania dyrektora zakładu karnego, zasadniczo czyni przedmiotową ustawę nieprzewidywalną, widzenia w sposób nieunikniony i praktycznie niemożliwe do uzyskania, a cały system nieproporcjonalnym. Druga część skargi skarżącego dotyczy szczególnych okoliczności odmowy uznania przez organy administracji więziennej, że skarżący zasługiwał, biorąc pod uwagę jego zachowanie w zakładzie karnym, na udzielenie mu wnioskowanych widzeń małżeńskich (zob. paragraf 98 powyżej). |
| 118. The Court notes that the domestic law explicitly qualifies the conjugal visits as rewards (nagrody), in terms of additional benefits or privileges that may be granted as a reward for an outstanding prisoner’s good behaviour or as a form of motivation aimed at improving the prisoner’s behaviour (see paragraph 61 above). The grant of a conjugal visit lies at the discretion of the prison governor or his deputy, their decision being linked to the individual behaviour of the applicant prisoner. The frequency and the duration of such visits are not specified in the Code of Execution of Criminal Sentences. Obtaining a conjugal visit is, under the domestic law, a privilege and not a right. Moreover, it is the fulfilment of conditions set forth in the law (the outstanding good behaviour) which should be ascertained in order for the visit to be granted. Therefore, the instant case has to be distinguished from the ones pertaining to supervised family visits under Article 217 § 1 of the Code of Execution of Criminal Sentences (see, for example, Wegera v. Poland, no. 141/07, 19 January 2010) or to compassionate leaves responding to punctual requirements of family life, arising in specific circumstances (see Płoski v. Poland, no. 26761/95, § 38, 12 November 2002; Giszczak v. Poland, no. 40195/08, § 36, 29 November 2011; and Czarnowski v. Poland, no. 28586/03, § 26, 20 January 2009).
| 118. Trybunał zauważa, że prawo krajowe wyraźnie kwalifikuje widzenia małżeńskie jako nagrody, w kategorii dodatkowych korzyści lub przywilejów, które mogą być przyznane jako nagroda dla więźnia wyróżniającego się dobrym zachowaniem lub jako forma ulgi mająca na celu zachęcenie więźnia do poprawy zachowania (zob. paragraf 61 powyżej). Udzielenie widzenia małżeńskiego zależy od uznania dyrektora zakładu karnego lub jego zastępcy, a ich decyzja jest związana z indywidualnym zachowaniem więźnia, który ubiega się o widzenie małżeńskie. Częstotliwość i czas trwania takich widzeń nie są określone w Kodeksie karnym wykonawczym. Uzyskanie widzenia małżeńskiego jest na gruncie prawa krajowego przywilejem, a nie prawem. Co więcej, udzielenie widzenia uzależnione jest właśnie od spełnienia określonych w ustawie przesłanek (wyróżnienie się przez skazanego dobrym zachowaniem). W związku z tym, niniejszą sprawę należy odróżnić od tych spraw, które dotyczą dozorowanych widzeń rodzinnych na podstawie art. 217 § 1 Kkw (zob. np. Wegera przeciwko Polsce, skarga nr 141/07, 19 stycznia 2010 r.) lub przepustek okolicznościowych udzielanych z uwagi na szczególne wydarzenia w życiu rodzinnym, które odbywają się w ściśle określonych terminach (zob. Płoski przeciwko Polsce, skarga nr 26761/95, § 38, 12 listopada 2002 r.; Giszczak przeciwko Polsce, skarga nr 40195/08, § 36, 29 listopada 2011 roku; oraz Czarnowski przeciwko Polsce, skarga nr 28586/03, § 26, 20 stycznia 2009 r.). |
| 119. The Court notes in this context that the United Nations Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners encourage States to create systems of privileges appropriate for the different classes of prisoners in order to encourage good conduct, develop a sense of responsibility and secure the interest and cooperation of prisoners in their treatment. A system of privileges may be an important instrument for implementing a policy of progressive social reintegration of persons sentenced to imprisonment. | 119. Trybunał zauważa w tym kontekście, że Wzorcowe reguły minimalne postępowania z więźniami ONZ zachęcają Państwa do tworzenia systemów ulg odpowiednich dla różnych kategorii więźniów w celu zachęcania do dobrego sprawowania, rozwijania poczucia odpowiedzialności oraz zapewnienia zainteresowania i współpracy więźniów w procesie ich resocjalizacji. System ulg może stanowić ważny instrument wdrażania polityki stopniowej reintegracji społecznej osób skazanych na karę pozbawienia wolności. |
| 120. The Court also notes that European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment did not object to the Polish system of additional or extended visits as rewards for prisoners (see paragraphs 66 and 67 above). | 120. Trybunał zauważa również, że CPT nie wyraził sprzeciwu wobec polskiego systemu dodatkowych lub wydłużonych widzeń jako nagród dla więźniów (zob. paragrafy 66 i 67 powyżej). |
| 121. The incentives for prisoners presuppose a broad normative formulation, which cannot expressly and exhaustively lay down all the details regarding the potential access to the incentives and reward measures. Given the nature of privilege, and not of a right, the access and the enjoyment of such measures will depend on the very specific circumstances of the case and the specific individual behaviour of the concerned person, which will have to be necessarily assessed on a case-by-case basis. Consequently, moreover, a domestic system of incentives inherently implies discretion in assessing the conduct of prisoners and granting or refusing certain benefits. In particular, a detailed regulation may limit the possibility of granting rewards in situations not provided for therein. At the same time, it is the granting of a reward which requires ascertaining whether the specific conditions justifying it had been fulfilled. A requirement to reason more extensively the non-fulfilment of the generally couched requirements of outstanding good behaviour is not without difficulty. Moreover, the incentives in question will usually fall into the scope of private or family life protected by Article 8 of the Convention. Article 8 of the Convention cannot be interpreted as excluding a system of incentives granted to prisoners as rewards for good conduct.
| 121. Zachęty dla więźniów zakładają szerokie ujęcie normatywne, które nie może w sposób wyraźny i wyczerpujący określać wszystkich szczegółów dotyczących potencjalnego dostępu do systemu ulg i nagród. Biorąc pod uwagę, że mają one charakter przywileju, a nie prawa, dostęp do takich środków i korzystanie z nich będzie zależało od bardzo konkretnych okoliczności sprawy i konkretnego zachowania danej osoby, które będzie nieuchronnie oceniane w każdym przypadku indywidualnie. W związku z tym krajowy system ulg i nagród z definicji zakłada uznaniowość w ocenie zachowania więźniów i przyznawaniu lub odmowie przyznania określonych korzyści. W szczególności szczegółowe przepisy mogą ograniczać możliwość przyznawania nagród w sytuacjach w nich nieprzewidzianych. Jednocześnie to właśnie przyznanie nagrody wymaga sprawdzenia, czy spełnione zostały szczególne przesłanki uzasadniające jej przyznanie. Wymóg szerszego uzasadnienia niespełnienia ogólnie sformułowanych przesłanek wyróżniającego się dobrego zachowania może rodzić pewne problemy. Ponadto, omawiane zachęty będą zazwyczaj wchodzić w zakres życia prywatnego lub rodzinnego chronionego przez art. 8 Konwencji. Artykuł 8 Konwencji nie może być interpretowany jako wykluczający system ulg przyznawanych więźniom jako nagrody za dobre sprawowanie. |
| 122. In light of the Polish legal framework and in the particular circumstances of the present case, the Court finds that even if conjugal visits constitute a privilege, their refusal may be seen a particular type of interference with the applicant’s right to respect for his family life within the meaning of the Convention (see, mutatis mutandis, Płoski, cited above, §§ 32 and 38; Giszczak, cited above, § 27; and Ciorap, cited above, § 111). However, while assessing the compatibility of this interference with Article 8, the Court has to take into account the fact that the impugned measure is an element of a system of privileges for prisoners with an inherent element of discretion.
| 122. W kontekście polskich ram prawnych oraz w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy Trybunał stwierdza, że nawet jeśli widzenia małżeńskie stanowią przywilej, to odmowę ich udzielenia należy uznać za szczególny rodzaj ingerencji w prawo skarżącego do poszanowania jego życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji (zob. mutatis mutandis, Płoski, op. cit., §§ 32 i 38; Giszczak, op. cit., § 27; oraz Ciorap, op. cit., § 111). Niemniej, oceniając zgodność tej ingerencji z art. 8, Trybunał musi wziąć pod uwagę fakt, że kwestionowany środek jest elementem systemu przywilejów dla więźniów obejmującego nieodłączny element uznaniowości.
|
| 123. The Court notes that the interference was based on Articles 137 and 141 of the Code. It was therefore in accordance with the law. | 123. Trybunał zauważa, że podstawę ingerencji stanowiły przepisy art. 137 i 141 Kodeksu. Została zatem dokonana zgodnie z prawem. |
| 124. The Court also accepts that, in restricting the applicant’s access to private visits from his wife, the authorities pursued legitimate aims ‑ namely to ensure discipline among prisoners and rehabilitation of prisoners. | 124. Trybunał przyznaje również, że ograniczając skarżącemu dostęp do prywatnych widzeń z żoną, władze realizowały uprawnione cele, a mianowicie zapewnienie dyscypliny wśród więźniów i resocjalizacji więźniów. |
| 125. The Court must now ascertain whether the authorities’ refusals to grant the applicant the conjugal visits in question were arbitrary or manifestly unreasonable. | 125. Trybunał musi teraz ustalić, czy odmowa ze strony władz udzielenia skarżącemu przedmiotowych widzeń małżeńskich była arbitralna lub oczywiście nieuzasadniona. |
| 126. The Court notes that the applicant outlined the motives for his respective requests by stating firstly, that an intimate visit was necessary for the preservation of his and his wife’s marriage bonds (as opposed to the family relationship, which could be maintained by means of supervised visits, telephone calls and correspondence). Secondly, he stated the couple’s wish to have another child. Thirdly, referring to the advanced stage of his resocialisation and his exceptional commitment, he submitted that he deserved a reward or, alternatively, a motivational measure, within the meaning of the relevant provisions (see paragraph 22 above). | 126. Trybunał zauważa, że skarżący przedstawił uzasadnienie swoich wniosków, stwierdzając po pierwsze, że widzenia intymne były konieczne dla utrzymania więzi małżeńskich jego i jego żony (w przeciwieństwie do relacji rodzinnych, które mogą być utrzymywane poprzez widzenia dozorowane, rozmowy telefoniczne i korespondencję). Po drugie, oświadczył, że para chce mieć kolejne dziecko. Po trzecie, odnosząc się do zaawansowanego stadium resocjalizacji i swojego wyjątkowego zaangażowania, stwierdził, że zasługuje na nagrodę, ewentualnie na ulgę w rozumieniu odpowiednich przepisów (zob. paragraf 22 powyżej). |
| 127. Refusing the requests in question, the deputy governor of Rzeszów Remand Centre handwrote notes on those requests featuring the word “refused”. The first refusal in the instant case was submitted to the Court without its second page (see paragraph 26 above). The other refusal comprises a handwritten note made by the applicant’s prison supervisor on 19 September 2011. This note reads: “The applicant’s request is not approved; educational reasons; I informed the applicant of the possibility of applying for the above-mentioned visit under the rewards procedure; exceptional grounds lacking” (see paragraph 27 above). | 127. Rozpatrując odmownie przedmiotowe wnioski, zastępca dyrektora Aresztu Śledczego w Rzeszowie sporządził na nich odręczne notatki zawierające słowo „odmownie”. Pierwsza odmowa w niniejszej sprawie została przedłożona Trybunałowi bez drugiej strony tego dokumentu (zob. paragraf 26 powyżej). Druga odmowa składa się z odręcznej notatki sporządzonej przez wychowawcę więziennego skarżącego w dniu 19 września 2011 r. Notatka ma następujące brzmienie: „Wniosek nie został uwzględniony; względy wychowawcze; poinformowałem osadzonego o możliwości wnioskowania o ww. widzenie w trybie nagrodowym; brak szczególnych przesłanek.” (zob. paragraf 27 powyżej). |
| 128. The Court considers, in the first place, that the explanatory note that was made by the applicant’s supervisor does not, strictly speaking, constitute a part of the decision not to grant a conjugal visit, since the only entity authorised under the law to issue (and to provide reasoning for) such a refusal is the head or deputy head of a detention facility. | 128. Trybunał uważa przede wszystkim, że notatka z wyjaśnieniem, która została sporządzona przez wychowawcę skarżącego, nie stanowi, ściśle rzecz biorąc, części decyzji o odmowie udzielenia widzenia małżeńskiego, ponieważ jedynym podmiotem uprawnionym na mocy prawa do wydania (i uzasadnienia) takiej odmowy jest dyrektor lub zastępca dyrektora jednostki penitencjarnej. |
| 129. Moreover, even if taken into consideration, this additional entry is nevertheless largely equivocal and repetitive compared to the other refusals issued over the course of the events in respect of this case. | 129. Ponadto ten dodatkowy dopisek, nawet jeśli zostanie uwzględniony, jest jednak w dużym stopniu niejednoznaczny i powtarza się względem innych odmów dokonanych w toku wydarzeń, których dotyczy niniejsza sprawa. |
| 130. The Court must next determine whether the decisions issued in respect of the applicant’s interlocutory appeals remedied the above‑mentioned deficiency – that is to say whether the penitentiary judge examined the applicant’s situation in full and in an individualised manner and whether he provided the requisite reasoning. | 130. Trybunał musi następnie ustalić, czy orzeczenia wydane w związku ze skargami skarżącego usunęły powyższą nieprawidłowość – to znaczy, czy sędzia penitencjarny zbadał sytuację skarżącego w pełni i w sposób zindywidualizowany oraz czy przedstawił wymagane uzasadnienie. |
| 131. The Court cannot rule on the content of the penitentiary judge’s decision concerning the refusal of 20 September 2011 because a copy of it has not been submitted by the parties (see paragraph 38 above). As to the decision of 30 April 2010, the Court observes that the penitentiary judge made reference to the applicant’s insolence and the numerous disciplinary punishments that he had incurred. That information was derived from a more detailed explanatory note on the merits of the complaint that had been produced for the purpose of the appellate proceedings by the deputy governor of Rzeszów Prison and by the prison’s staff, who presumably had direct contact with the applicant (see paragraph 37 above). The penitentiary judge explained that such behaviour had disqualified the applicant from obtaining any reward. Moreover, it was hinted to the applicant, albeit in general terms, that a steady and active rehabilitation (rather than occasional displays of good conduct) was necessary for a conjugal visit to be granted. Lastly, the penitentiary judge considered that the refusal to authorise a conjugal visit had not hindered family bonding because such bonding was at the material time being maintained through supervised visits, correspondence and telephone calls (see paragraph 35 above). | 131. Trybunał nie może zająć stanowiska w przedmiocie treści orzeczenia sędziego penitencjarnego dotyczącego odmowy z dnia 20 września 2011 r., ponieważ jego odpis nie został przedłożony przez strony (zob. paragraf 38 powyżej). W odniesieniu do orzeczenia z dnia 30 kwietnia 2010 r., Trybunał zauważa, że sędzia penitencjarny odniósł się do zuchwałości skarżącego oraz licznych kar dyscyplinarnych, jakie zostały na niego nałożone. Informacje te pochodziły ze szczegółowego sprawozdania z czynności sprawdzających dotyczącego przedmiotu skargi, które zostało sporządzone na potrzeby postępowania odwoławczego przez Zastępcę Dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie oraz przez pracowników administracji penitencjarnej, którzy przypuszczalnie mieli bezpośredni kontakt ze skarżącym (zob. paragraf 37 powyżej). Sędzia penitencjarny wyjaśnił, że takie zachowanie wykluczało możliwość uzyskania przez skarżącego jakiejkolwiek nagrody. Ponadto, skarżącemu zasugerowano, aczkolwiek w sposób ogólny, że udzielenie widzenia małżeńskiego uzależnione jest od ciągłej i aktywnej resocjalizacji (a nie sporadycznych przejawów dobrego zachowania). Wreszcie, sędzia penitencjarny uznał, że odmowa zgody na widzenie małżeńskie nie zakłóciła więzi rodzinnej, ponieważ więź ta była w tym czasie podtrzymywana poprzez widzenia dozorowane, korespondencję i rozmowy telefoniczne (zob. paragraf 35 powyżej). |
| 132. In view of the above-mentioned elements, the Court finds that overall, the reasons given for the refusal of the applicant’s requests for conjugal visits had been sufficient for the purpose of justifying a denial of a reward for outstanding good behaviour and that the applicant’s conduct in prison and his family contacts at the material time had been taken into consideration. | 132. Mając na uwadze powyższe elementy, Trybunał stwierdził, że zasadniczo powody odmownego rozpatrzenia wniosków skarżącego o widzenia małżeńskie były wystarczające dla uzasadnienia odmowy przyznania nagrody za wyróżniające się dobre zachowanie oraz że zachowanie skarżącego w zakładzie karnym i jego kontakty rodzinne w tym czasie zostały wzięte pod uwagę. |
| 133. It cannot therefore be said that the interference complained of stemmed from “a blunt instrument” which indiscriminately stripped one category of prisoners of their Convention rights or imposed a blanket or automatic restriction on all convicted prisoners (contrast, mutatis mutandis, Hirst, cited above, § 82). | 133. Nie można zatem uznać, że zarzucana w skardze ingerencja wynikała z użycia „tępego narzędzia”, które masowo pozbawiło jedną kategorię więźniów ich praw konwencyjnych lub nałożyło ogólne lub automatyczne ograniczenie na wszystkich skazanych (a contrario, mutatis mutandis, Hirst, op. cit., § 82). |
| 134. Moreover, taking into account the records of the applicant’s conduct in prison and in particular numerous disciplinary punishments (see paragraph 18 above), the Court cannot consider that the refusals in question were arbitrary or manifestly unreasonable. | 134. Ponadto, biorąc pod uwagę dokumentację dotyczącą zachowania skarżącego w zakładzie karnym, a w szczególności liczne kary dyscyplinarne (zob. paragraf 18 powyżej), Trybunał nie może uznać, że przedmiotowe odmowy były arbitralne lub oczywiście nieuzasadnione. |
| 135. There has, accordingly, been no violation of Article 8 of the Convention. | 135. W związku z tym nie doszło do naruszenia art. 8 Konwencji. |
| 136. The applicant submitted that one of the reasons for which he had applied for conjugal visits in prison had been his and his wife’s wish to conceive another child. Consequently, with regard to the authorities’ refusals to grant permission for conjugal visits vis-à-vis the applicant’s right to found a family, the Court considered it appropriate to raise of its own motion the issue of Poland’s compliance with the requirements of Article 12 of the Convention, which in its relevant part reads as follows:
| 136. Skarżący podniósł, że jednym z powodów, dla których wnioskował o widzenia małżeńskie w więzieniu, była chęć poczęcia kolejnego dziecka przez niego i jego żonę. W związku z tym, w odniesieniu do odmowy udzielenia przez administrację więzienną zgody na widzenia małżeńskie w kontekście prawa skarżącego do założenia rodziny, Trybunał uznał jednocześnie za zasadne, rozważenie z urzędu kwestii dotyczącej spełniania przez Polskę wymogów wynikających z art. 12 Konwencji, który w swojej istotnej dla niniejszej sprawy części brzmi następująco:
|
| “Men and women of marriageable age have the right to marry and to found a family, according to the national laws governing the exercise of this right.” | „Mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.” |
| 137. This complaint, however, is linked to the one examined above. It follows that the part concerning those refusals to grant conjugal visits against which the applicant did not appeal must be rejected under Article 35 §§ 1 and 4 of the Convention for non-exhaustion of domestic remedies. The remaining part must be declared admissible. Having found no violation of Article 8, however, the Court considers that no separate issue arises under Article 12 of the Convention with regard to the above‑mentioned two refusals to grant the applicant unsupervised visits from his wife (see Dickson, cited above, § 86).
| 137. Zarzut ten jest jednak powiązany z zarzutem rozpatrywanym powyżej. Wynika z tego, że część dotycząca tych odmów udzielenia widzeń małżeńskich, od których skarżący nie złożył środka odwoławczego, musi zostać odrzucona na podstawie art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji z powodu niewyczerpania krajowych środków odwoławczych. Pozostała część musi zostać uznana za dopuszczalną. Nie stwierdziwszy naruszenia art. 8, Trybunał uważa jednak, że nie powstaje odrębna kwestia wymagająca oceny na podstawie art. 12 Konwencji w odniesieniu do wyżej wymienionych dwóch odmów przyznania skarżącemu widzeń z żoną bez dozoru (zob. Dickson, op. cit., § 86). |
* [Przyp. tłumacza] Pełny sens tego zdania zarówno w języku angielskim, jak i w języku polskim jest trudny do uchwycenia. Dopiero szerszy kontekst wynikający z całego uzasadnienia wyroku pozwala na stwierdzenie, że w skargach tych skarżący i jego żona odnosili się najprawdopodobniej do ograniczenia lub naruszenia praw więźniów poprzez brak przewidzianego przepisami prawa obowiązku po stronie władz więziennych do udzielenia pisemnej i uzasadnionej odpowiedzi na wnioski o widzenie składane przez więźniów.
** [Przyp. tłumacza] W literaturze występuje też określenie „widzenie przez telefon”.
*** [Przyp. tłumacza] W angielskim tekście źródłowym błędnie oznaczono numer jednostki redakcyjnej (art. 143 §6 Kkw). Prawidłowe oznaczenie tego przepisu to „art. 143 § 1 pkt 6 Kkw”. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w wielu miejscach w tekście źródłowym mylone jest oznaczenie jednostek redakcyjnych niższego rzędu – „§” z „pkt”. W tłumaczeniu użyto w takich przypadkach prawidłowego określenia „pkt”, zgodnie z zasadą techniki prawodawczej, że w przypadkach, gdy przepis nie jest podzielony na jednostki redakcyjne niższego rzędu (ustępy lub paragrafy), a następuje wyliczenie po zdaniu wprowadzającym wspólnym dla całego przepisu, to poszczególne pozycje takiego wyliczenia lub katalogu oznaczane są jako punkty (zob. np. art. 131a Kkw).
**** [Przyp. tłumacza] We wszystkich przypadkach, gdy było to możliwe treść dokumentów opracowanych przez organizacje międzynarodowe została przytoczona za tłumaczeniami opublikowanymi na stronach polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości, Służby Więziennej oraz Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
